Αλκοόλ: Μεταβολισμός και επίδραση στον οργανισμό και το βάρος
2018-02-17 00:00
Το αλκοόλ είναι συνυφασμένο με τη διασκέδαση και την κοινωνική ζωή. Αν και η κατανάλωση του με μέτρο συστήνεται, η κατάχρηση εκτός του ότι είναι επικίνδυνη για τη υγεία, μπορεί και να εμποδίσει την απώλεια βάρους.
Παράγοντες που επηρεάζουν την απορρόφηση αλκοόλης
Η συγκέντρωση αλκοόλης στο αίμα καθορίζεται από την ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνεται, από την παρουσία ή την απουσία τροφής στο στομάχι και από τη σωματική σύσταση του ατόμου.
• Οι γυναίκες συνήθως εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα αλκοόλης στο αίμα από ότι οι άνδρες όταν λαμβάνουν την ίδια δόση αλκοόλης σε γραμμάριο ανά κιλό σωματικού βάρους.
• Όσο υψηλότερη είναι η συγκέντρωση αλκοόλης στο αλκοολούχο ποτό, τόσο μεγαλύτερη είναι η προκύπτουσα συγκέντρωση στο αίμα, και τόσο ταχύτερη είναι η απορρόφηση.
• Τα ανώτατα επίπεδα αλκοολαιμίας είναι υψηλότερα όταν η αιθανόλη προσλαμβάνεται ως εφάπαξ δόση αντί για αρκετές μικρότερες δόσεις.
• Η παρουσία τροφής στο στομάχι καθυστερεί την γαστρική εκκένωση και έτσι η απορρόφηση του αλκοόλ μειώνεται. Γεύματα ανεξαρτήτως της σύνθεσής τους σε λίπος υδατάνθρακες ή πρωτεΐνες είναι εξίσου αποτελεσματικά στην επιβράδυνση της γαστρικής κένωσης.
Μεταβολισμός της αλκοόλης στον οργανισμό
Μετά την κατανάλωση της, η αλκοόλη (ονομάζεται και αιθανόλη ή αιθυλική αλκοόλη) κατά κύριο λόγο οξειδώνεται στο ήπαρ και σε μικρότερο βαθμό (<10%) εκκρίνεται στην αναπνοή, τον ιδρώτα και τα ούρα. Σε αντίθεση με τους υδατάνθρακες (γλυκογόνο στο ήπαρ και τους μύες) και το λίπος (τριγλυκερίδια στους λιπώδεις ιστούς και το ήπαρ), που μπορούν να αποθηκευτούν και να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικό χρόνο, η αλκοόλη δεν αποθηκεύεται, αλλά παραμένει στο σώμα μέχρι να οξειδωθεί και να αφαιρεθεί από τον οργανισμό. Ταυτόχρονα, η καύση του λίπους (λιπόλυση) αναστέλλεται και ξεκινά η αποθήκευσή του. Επομένως, η συχνή κατανάλωση αλκοόλ θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερο σωματικό λίπος μακροπρόθεσμα.
Η αλκοόλη διανέμεται από το αίμα σε όλους τους ιστούς και τα υγρά του οργανισμού ανάλογα με την περιεκτικότητα τους σε νερό. Η ίδια δόση αλκοόλης ανά μονάδα σωματικού βάρους μπορεί να προκαλέσει πολύ διαφορετικές συγκεντρώσεις αλκοόλης στο αίμα σε διαφορετικά άτομα λόγω των μεγάλων διακυμάνσεων στην σύσταση του σώματός τους (ποσοστό λίπους και νερού).
Επίδραση της αλκοόλης στο βάρος
Η αλκοόλη αποδίδει 7,1 θερμίδες ανά γραμμάριο (το λίπος 9 θερμίδες ανά γραμμάριο, ενώ οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες 4 θερμίδες ανά γραμμάριο). Συνεπώς, μπορεί να συμβάλλει σε ένα θετικό ενεργειακό ισοζύγιο και άρα στην αύξηση του σωματικού βάρους αν η κατανάλωσή της γίνει ανεξέλεγκτα. Σε γενικές γραμμές φαίνεται ότι η ελαφρά έως μέτρια πρόσληψη αλκοόλ δεν συνδέεται με την αύξηση του λιπώδους ιστού ενώ η βαριά κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους και λιπώδους ιστού.
Τα αλκοολούχα ποτά περιέχουν θερμίδες «κακής ποιότητας» ή κενές, δεδομένου ότι δεν παρέχουν θρεπτικά συστατικά, όπως πρωτεΐνες, λιπίδια, ανόργανα συστατικά και βιταμίνες. Επομένως, αν και η θερμιδική κατανάλωση ενός ατόμου που υπερκαταναλώνει αλκοόλ καλύπτει ή και ξεπερνάει τις συνιστώμενες θερμιδικές απαιτήσεις, πιθανόν η διατροφή του να είναι ανεπαρκής όσον αφορά τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
Ποια είναι η ενδεικνυόμενη κατανάλωση αλκοόλ;
Οι κατευθυντήριες οδηγίες διατροφής των Αμερικανών συνιστούν τα άτομα που καταναλώνουν αλκοόλ να το κάνουν με μέτρο: μέχρι ένα ποτό ανά ημέρα για τις γυναίκες και δύο ποτά ανά ημέρα για τους άνδρες. Η σύσταση ισχύει μόνο για τους ενήλικες που έχουν την επιτρεπόμενη από το νόμο ηλικία για κατανάλωση αλκοολούχων ποτών (18 ετών στην Ελλάδα). Στα άτομα που δεν πίνουν αλκοόλ δεν συστήνεται να ξεκινήσουν να πίνουν.
Τα άτομα που δεν ενδείκνυται να καταναλώσουν αλκοόλ είναι:
• Οι γυναίκες που είναι ή μπορεί να είναι έγκυες.
• Άτομα κάτω των 18 ετών.
• Πάσχοντες από ορισμένες ιατρικές παθήσεις ή άτομα που λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα που μπορεί να αλληλεπιδράσουν με το αλκοόλ.
• Αλκοολικοί ή άτομα που δεν μπορούν να ελέγξουν την ποσότητα που πίνουν.
• Άνθρωποι που κάνουν δραστηριότητες οι οποίες απαιτούν συντονισμό και εγρήγορση, όπως η οδήγηση αυτοκινήτου.
Τι θεωρείται μία μερίδα ποτού;
Μπύρα, 5% αλκοόλη: 330 mL (12 oz) - 140 θερμίδες
Κρασί, 12% αλκοόλ: 145 mL (5 oz) - 100 θερμίδες
Σκληρά οινοπνευματώδη όπως ρούμι ή βότκα, 40% αλκοόλ: 45 ml (1,5 oz) - 100 θερμίδες
Φιλίππου Ανδρονίκη
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος MSc
Βιβλιογραφία
1. Arthur I Cederbaum, ALCOHOL METABOLISM, Clin Liver Dis. 2012 November ; 16(4): 667–685.
2. J Galgani and E Ravussin. Energy metabolism, fuel selection and body weight
regulation. Int J Obes (Lond). 2008 December ; 32(Suppl 7): S109–S119.
3. O’Keefe JH, Bhatti SK, Bajwa A, et al. Alcohol and cardiovascular health: the dose makes the poison…or the remedy. Mayo Clin Proc. 2014; 89:382–93.
4. Traversy G, Chaput JP. Alcohol Consumption and Obesity: An Update. Curr Obes Rep. 2015 Mar;4(1):122-30.
5. U.S. Department of Health and Human Services and U.S. Department of Agriculture. 2015 – 2020 Dietary Guidelines for Americans. 8th Edition, Washington, DC; 2015.
6. WHO (World Health Organization), Global status report on alcohol and health 2014.