Δίαιτα άνευ Γλουτένης: Είναι Θέμα Υγείας ή Μόδας;
2017-05-30 21:05
Τι είναι η γλουτένη;
Η γλουτένη είναι η βασική αποθηκευτική πρωτεΐνη των σπόρων του σιταριού και των συναφών κόκκων του, συμπεριλαμβανομένου του κριθαριού, της σίκαλης, της βρώμης και όλων των ειδών και προϊόντων τους. Είναι μια γνωστή πρωτεΐνη κυρίως για τηχρήσητης ως πρόσθετο στα επεξεργασμένα τρόφιμα για τη βελτίωση της υφής, τη κατακράτηση της υγρασίας και τη γεύση.[1]
Τι είναι οι δίαιτες «ελεύθερες γλουτένης»;
Είναι προγράμματα διατροφής που στόχο έχουν την εξάλειψη των προϊόντων σιταριού, σίκαλης και κριθαριού από την διατροφή (στο βαθμό που είναι αυτό εφικτό) με παράλληλη συμπλήρωση της διατροφής με βιταμίνες, μέταλλα και επιπλέον προωτεΐνη για τη θεραπεία ανεπαρκειών και την αποκατάσταση των διατροφικών αποθεμάτων. [2]
Τι είναι η κοιλιοκάκη και η ευαισθησία στη γλουτένη;
Η κοιλιοκάκη είναι μια φλεγμονώδης διαταραχή του λεπτού εντέρου που προκαλείται από την κατανάλωση γλουτένης και προϊόντων αυτής σε γενετικά ευαίσθητα άτομα και ως απόλυτη θεραπευτική διατροφή ενδείκνυται η δίαιτα «ελεύθερης γλουτένης».Στην ουσία το ανοσοποιητικό σύστημα του γαστρεντερικού των ατόμων αυτών αναγνωρίζει την γλουτένη ως ξένο και επικίνδυνο αντιγόνο και ξεκινά μια σειρά ανοσοποιητικών απαντήσεων έναντι αυτής, κάθε φορά που καταναλώνεται. [3]
Τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν στα παιδιά ως γαστρεντερικά προβλήματα, είτε ως απάθεια και ελλιπής πρόσληψη βάρους, ενώ στους ενήλικες εκδηλώνονται φλεγμονώδης και αυτοάνοσες διαταραχές, γενικευμένη κούραση, αδυναμία πρόσληψης ή διατήρησης βάρους και διαταραχές διατροφικής δυσαπορρόφησης (ανεμία, οστεοπόρωση ή προβλήματα πήξης του αίματος).[3-5]Παγκοσμίως, η κοιλιοκάκη πλήττει 1 – 2 % του πληθυσμού [6], ενώ παραμένει αδιάγνωστη λόγω της μικρής έντασης των συμπτωμάτων αλλά και απουσία αυτών, πράγμα που μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές. [7]
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να υπάρχει ένα παγκόσμιο ενδιαφέρον για τις δίαιτες «ελεύθερης γλουτένης», τις οποίες πολλοί άνθρωποι έχουν ενσωματώσει στην καθημερινότητά τους, χωρίς να υπάρχει διάγνωση κοιλιοκάκης ή κάποιοξεκάθαρο όφελος στην υγεία τους.
Για τον λόγο αυτό επινοήθηκε ο όρος «ευαισθησία στη γλουτένη» ο οποίος προτάθηκε για να συμπεριλάβει εκείνα τα άτομα που αναφέρουν συμπτώματα που ανταποκρίνονται στην απόσυρση της γλουτένης από τη διατροφή υπό την απουσία της κοιλιοκάκης και της αλλεργίας στο σιτάρι.
Μήπως οι δίαιτες «ελεύθερες γλουτένης» είναι μόδα;
Όπως φαίνεται από τη βιβλιογραφία, στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων που στρέφονται στις δίαιτες αυτές, απλά επιλέγουν να αποφύγουν την κατανάλωση γλουτένης, είτε λόγω συμπτωμάτων που ομοιάζουν με αυτά της κοιλιοκάκης, είτε λόγω μη επαρκών διαγνώσεων που γίνονται από εναλλακτικούς επαγγελματίες υγείας.
Η τάση αυτή οδηγεί σε έναν όλο και αυξανόμενο αριθμό ατόμων που κατατάσσονται ως «ευαίσθητα» στη γλουτένη, χωρίς παράλληλη εξέταση για αποκλεισμό της κοιλιοκάκης, κατάσταση που διαιωνίζει τα περιστατικά μη διάγνωσης της ασθένειας. Φυσικά, υπάρχουν «ευαίσθητα» στη γλουτένη άτομα, τα οποία επωφελούνται από μια διατροφή «ελεύθερης γλουτένης», ενώ επιπλέονέρευνες δείχνουν, πως οι δίαιτες ελεύθερες γλουτένης, μπορεί να βοηθήσουν και τα συμπτώματα αυτών που πάσχουν από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. [7]
Το πρόβλημα εμφανίζεται με τα άτομα τα οποία δεν έχουν καμία απολύτως ένδειξη κοιλικοκάκης και αυαισθησίας στη γλουτένη και επιλέγουν να κάνουν τις ριζικές αυτές αλλαγές στην διατροφή τους. Στην πραγματικότητα οι δίαιτες χαμηλές σε γλουτένη, αποβάλλουν μια μεγάλη ποικιλία θρεπτικών τροφίμων από τη διατροφή πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε απώλειες μετάλλων, βιταμινών και ιχνοστοιχείων, αλλά και σε πιθανών διαταρραχών στη χλωρίδας του εντέρου,[3, 8]ενώ υπάρχουν και δεδομένα μελετών που υποστηρίζουν πως η φυσιολογική κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης (δηλ. προϊόντων γλουτένης) είναι οφέλιμη, γιατί μειώνεται ο κίνδυνοςχρόνιων ασθενειών (π.χ. καρδιαγγειακές παθήσεις καρκίνος, ασθένειες του αναπνευστικού συστήματος, λοιμώδεις νόσοι, διαβήτης και άλλα αίτια). [9]
Συνεπώς, εκτός των ατόμων που έχουν διαγεγνωσμένη κοιλιοκάκη, οι δίαιτες «ελέυθερες γλουτένης» δεν έχουν κάποιο απόλυτο όφελος στην υγεία των υγιών ατόμων, ενώ μπορεί να αποβούν και επικίνδυνες λόγω της μειωμένης περιεκτικότητας τους θρεπτικά συστατικά, μέταλλα, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Οι δίαιτες αυτές μπορούν να ανακουφήσουν άτομα που φαίνεται να έχουν κάποια ευαισθησία στην γλουτένη, ωστόσο, είναι απαραίτητο να αποκλειστεί πρώτα η κοιλιοκάκη και να υπάρξει στη συνέχεια αξιολόγηση για άλλες πιθανές διαταρραχές, για την παροχή της κατάλληλης ιατρικής και διατροφικής φροντίδας.
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Κασαπίδου Ειρήνη
Βιλιογραφία
1. Biesiekierski, J.R., What is gluten? J Gastroenterol Hepatol, 2017. 32 Suppl 1: p. 78-81.
2. Mahan, L.K., Escott-Stump,Sylvia, Krause's Food & Nutrition Therapy. 12th ed ed. 2008: Saunders Elsevier.
3. Lebwohl, B., J.F. Ludvigsson, and P.H. Green, Celiac disease and non-celiac gluten sensitivity. Bmj, 2015. 351: p. h4347.
4. Fasano, A., Clinical presentation of celiac disease in the pediatric population. Gastroenterology, 2005. 128(4 Suppl 1): p. S68-73.
5. Ludvigsson, J.F., et al., Support for patients with celiac disease: A literature review. United European Gastroenterol J, 2015. 3(2): p. 146-59.
6. Lundin, K.E. and C. Wijmenga, Coeliac disease and autoimmune disease-genetic overlap and screening. Nat Rev Gastroenterol Hepatol, 2015. 12(9): p. 507-15.
7. Lionetti, E., et al., Celiac disease from a global perspective. Best Pract Res Clin Gastroenterol, 2015. 29(3): p. 365-79.
8. Di Sabatino, A., et al., Small Amounts of Gluten in Subjects With Suspected Nonceliac Gluten Sensitivity: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Cross-Over Trial. Clin Gastroenterol Hepatol, 2015. 13(9): p. 1604-12.e3.
9. Aune, D., et al., Whole grain consumption and risk of cardiovascular disease, cancer, and all cause and cause specific mortality: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. The BMJ, 2016. 353: p. i2716.