Δίαιτα χαμηλή σε FODMAPS και Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου

2018-07-24 21:11

Η δίαιτα χαμηλή σε FODMAP

Τα FODMAPs (Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols) είναι μια ομάδα υδατανθράκων που απορροφώνται ανεπαρκώς στο λεπτό έντερο και στη συνέχεια υπόκεινται σε ζύμωση στο λεπτό ή παχύ έντερο. Αυτοί οι υδατάνθρακες βραχείας αλυσίδας περιλαμβάνουν τη φρουκτόζη, τη λακτόζη, τις φρουκτάνες, τους γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες και τις πολυόλες ή αλκοόλες σακχάρου.¹ Ο Πίνακας στο τέλος του άρθρου παραθέτει αντιπροσωπευτικά παραδείγματα τροφίμων που είναι γνωστό ότι είναι υψηλά σε FODMAPs και παραδείγματα εναλλακτικών τροφίμων χαμηλών σε FODMAP.

Διαβαθμισμένη απόκριση δόσης σε ασθενείς με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ)

Η απόκριση των ασθενών στον περιορισμό των FODMAP είναι ανάλογη της δόσης που λαμβάνουν. Το τελικό σημείο για την εμφάνιση φουσκώματος ήταν σημαντικά υψηλότερο σε ασθενείς με ΣΕΕ που ακολουθούσαν δίαιτα υψηλή σε FODMAP σε σχέση με αυτούς που ακολουθούσαν μια δίαιτα χαμηλή σε FOODMAPs (LFD).2 Ομοίως, η βελτίωση του φουσκώματος ήταν σημαντικά υψηλότερη σε ασθενείς με ΣΕΕ που μετέβαιναν από μια δίαιτα υψηλή FODMAP σε μια LFD.3 Ο Shepherd4 ανέφερε ότι η ένταση των συνολικών συμπτωμάτων αυξήθηκε σημαντικά καθώς η δόση της φρουκτόζης,της φρουκτάνης και το μίγμα φρουκτόζης-φρουκτάνη αυξήθηκε. Ωστόσο, δεν είναι σαφές ποια θα πρέπει να είναι η βέλτιστη δόση και η σύνθεση μιας LFD. Ο Halmos5 προτείνει περιορισμένη πρόσληψη FODMAP σε όχι περισσότερο από 0,5 g ανά γεύμα. Ο Ong από την άλλη 3, δίνει ένα περιθώριο για μια LFD στα 9 g ανά ημέρα.

Χρόνος δράσης

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα το διάστημα που μεσολαβεί από την έναρξη μιας LFD και τη μείωση των συμπτωμάτων κυμαίνεται από 2-8 εβδομάδες, με την απόκριση να είναι περισσότερο εμφανής μετά από περίπου έξι εβδομάδες.6,7 Η ταχεία απόκριση στη θεραπεία σε λιγότερο από δύο ημέρες, έχει επίσης παρατηρηθεί. Στα άτομα τα οποία οι ωσμωτικές μεταβολές και οι αλλαγές στην κινητικότητα του εντέρου είναι οι μόνοι μηχανισμοί που προκαλούν τα συμπτώματα του ΣΕΕ, μπορεί να αναμένεται μια ταχύτερη ανταπόκριση στην LFD (εντός 24-48 ωρών). 4

Πιθανοί Μηχανισμοί Δράσης

Δεν επιδεινώνουν όλα τα είδη FODMAPs τα κοιλιακά συμπτώματα στους ασθενείς με ΣΕΕ. Η παρουσία και ο βαθμός των κοιλιακών συμπτωμάτων εξαρτάται από το βαθμό της δυσαπορρόφησης. Υπάρχουν δύο κύριοι μηχανισμοί που ευθύνονται για την πρόκληση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με ΣΕΕ από τα FODMAPs:

Τα FODMAPs απορροφώνται ελάχιστα από το λεπτό έντερο και είναι ωσμωτικά ενεργά, οδηγώντας σε καθαρή έκκριση υγρών στο λεπτό έντερο. Αυτό μπορεί να διογκώσει το λεπτό έντερο, οδηγώντας σε κοιλιακά συμπτώματα, εκτός από την αύξηση του νερού που μεταφέρεται στο κόλον. Σε μια πρόσφατη μελέτη, η μαγνητική τομογραφία έδειξε μια ανώμαλη συσσώρευση υγρών στο λεπτό έντερο των ασθενών με ΣΕΕ μετά την βρώση ενός μη απορροφόμενου υδατάνθρακα, της λακτουλόζης, καθώς επίσης και πρόκληση σημαντικά περισσότερων συμπτωμάτων σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου (υγιείς).8 Αυτά τα αποτελέσματα υποστηρίζουν τον υποκείμενο μηχανισμό που οδηγεί σε διάρροια που παρατηρείται σε ορισμένους ασθενείς με ΣΕΕ.
Τα FODMAPs ζυμώνονται ταχέως από τη μικροχλωρίδα του κόλον, οδηγώντας έτσι σε διάταση του παχέος εντέρου, από την παραγωγή αερίων. Μια μείωση της παραγωγής υδρογόνου αναπνοής – η οποία μετρά το βαθμό αερίων που παράγονται από την μικροβιακή χλωρίδα – παρατηρήθηκε τόσο σε υγιή άτομα όσο και σε άτομα με ΣΕΕ που ακολούθησαν μια LFD, γεγονός που υποδηλώνει ότι η μειωμένη ζύμωση και παραγωγή αερίων εμφανίζονται με τον περιορισμό των ελάχιστα απορροφούμενων υδατανθράκων.9

Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των LFD στην μικροχλωρίδα του εντέρου και στη διατροφική κατάσταση των ασθενών με ΣΕΕ δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί.

Άλλες εφαρμογές την LFD

Τέλος, πρόσφατες μελέτες προσπαθούν να βρουν αν μια LFD έχει θετική επίδραση στους ασθενείς με ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (IBD). Στη νόσο του Crohn παρατηρήθηκαν θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τα κοιλιακά συμπτώματα, ενώ στην ελκώδη κολίτιδα εκτός από βελτίωση του μετεωρισμού παρατηρήθηκε και μια βελτιωμένη παραγωγή κοπράνων.

Συμπερασματικά

Φαίνεται ότι οι ασθενείς με ΣΕΕ που μπορεί να ωφεληθούν από μια LFD περιλαμβάνουν εκείνους με:

Μετεωρισμό που αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις συμβατικές παρεμβάσεις
Αυτο-αναφερόμενα φουσκώματα που αποδίδονται σε πιθανή τροφική δυσανεξία, ειδικά τη δυσανεξία στη φρουκτόζη
Σε ασθενείς με τον υπότυπο ΣΕΕ-D (με διάρροια)
Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα

Παραδείγματα τροφίμων υψηλά σε FOODMAP και οι Αντικαταστάσεις τους από Τρόφιμα Χαμηλά σε FOODMAP
Τύπος σακχάρων	Υψηλά	Χαμηλά
Ολιγοσακχαρίτες	*ΦΡΟΥΚΤΟΛΙΓΟΣΚΑΧΑΡΙΤΕΣ* Δημητριακά: από σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη Λαχανικά: κρεμμύδι, σκόρδο, αγκινάρες, πράσα, παντζάρια, κραμπολάχανο Φρούτα: καρπούζι, ροδάκινα, λωτός, δαμάσκηνα,νεκταρίνια και τα περισσότερα αποξηραμένα φρούτα ΓΑΛΑΚΤΟ-ΟΛΙΓΟΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ Όσπρια: κόκκινα φασόλια, ψητά φασόλια και τα φασόλια σόγιας Λαχανικά: παντζάρι και μπιζέλια	Φρούτα: μπανάνα, τα περισσότερα μούρα (εκτός από τα μποϊζενμπέρι και τα βατόμουρα), σταφύλια, λεμόνι, λάιμ, μανταρίνι, πορτοκάλι, ακτινίδιο, ανανάς, φρούτα του πάθους Λαχανικά: πάπρικα, πράσινα φασόλια, κουκιά, σέσκουλα, αγγούρι, καρότο, σέλινο,μελιτζάνα, μαρούλι, πατάτες, γλυκοπατάτες, ντομάτες, και κολοκύθι Σιτηρά: σπόροι χωρίς σιτάρι / αλεύρι,χωρίς γλουτένη ψωμί ή προϊόντα δημητριακών και κινόα
Δισακχαρίτες	Λακτόζη Γαλακτοκομικά προϊόντα: αγελαδινό / κατσικίσιο γάλα και γιαούρτι	Γαλακτοκομικά προϊόντα: χωρίς λακτόζη, με βάση το αμύγδαλο ή το ρύζι, γάλα, γιαούρτι και παγωτό, σκληρό τυρί, φέτα και τυρί cottage
Μονοσακχαρίτες	Φρουκτόζη (σε περίσσεια γλυκόζης) Φρούτα: μήλα, αχλάδια, καρπούζι,μάνγκο, κεράσια, μούρα, χυμοί φρούτων και φρούτα με περιεκτικότητα υψηλή σε φρουκτόζη Μέλι Γλυκαντικές ουσίες: υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη σιρόπι καλαμποκιού Λαχανικά: σπαράγγια και μπιζέλια	Φρούτα: μπανάνα, σταφύλια, πεπόνι, ακτινίδια, Λεμόνι, λάιμ, μανταρίνι, πορτοκάλι, πάθους και τα περισσότερα μούρα (εκτός από μποϊζενμπέρι και βατόμουρα) Γλυκαντικές ουσίες: σιρόπι σφένδαμου και σιρόπι μελάσας
Πολυόλες	Σορβιτόλη Φρούτα: μήλα, αχλάδια, αβοκάντο, βερίκοκα, βατόμουρα,νεκταρίνια, ροδάκινα, τα δαμάσκηνα και καρπούζι Μαννιτόλη Λαχανικά: γλυκοπατάτα, μανιτάρια, κουνουπίδι και μπιζέλια	Γλυκαντικές ουσίες: σιρόπι σφένδαμου και ζάχαρη (σακχαρόζη) Φρούτα: μπανάνα, σταφύλι, πεπόνι, ακτινίδια, λεμόνι, μανταρίνι, πορτοκάλι, παπάγια

Καραμπάση Θάλεια,

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Βιλιογραφία

GibsonPR, ShepherdSJ. Evidence-based dietary management of functional gastrointestinal symptoms: the FODMAP approach. J GastroenterolHepatol. 2010;25(2):252–258
Singapore Med J 2016; 57(9); 476-484 doi: 10.11622/smedj.2016152 Restriction of FODMAP in the management of bloating in irritable bowel syndrome Wei Mon Wong, MBBS, MMed
Οng DK, Mitchell SB, Barrett JS, et al. Manipulation of dietary short chain carbohydrates alters the pattern of gas production and genesis of symptoms in irritable bowel syndrome. J GastroenterolHepatol. 2010;25:1366-73.
Shepherd SJ, Parker FC, Muir JG, Gibson PR. Dietary triggers of abdominal symptoms in patients with irritable bowel syndrome:randomized placebo-controlled evidence. Clin GastroenterolHepatol. 2008;6:765-71.
Halmos EP, Power VA, Shepherd SJ, Gibson PR, Muir JG. A diet low in FODMAPs reduces symptoms of irritable bowel syndrome. Gastroenterology. 2014;146:67-75.e5.
Pedersen N, Andersen NN, Végh Z, et al. Ehealth:low FODMAP diet vs Lactobacillus rhamnosus GG in irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol. 2014;20:16215-26.
Barrett JS, Gibson PR. Fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols (FODMAPs) and nonallergic food intolerance: FODMAPs or food chemicals?.TherapAdvGastroenterol. 2012;5:261-.
Undseth R, Berstad A, Kløw NE, Arnljot K, Moi KS, Valeur J. Abnormal accumulation of intestinal fluid following ingestion of an unabsorbable carbohydrate in patients with irritable bowel syndrome: an MRI study. NeurogastroenterolMotil. 2014;26(12):1686–1693.
Ong DK, Mitchell SB, Barrett JS, et al. Manipulation of dietary short chain carbohydrates alters the pattern of gas production and genesis of symptoms in irritable bowel syndrome. J GastroenterolHepatol. 2010;25(8):1366–1373.
Chumpitazi BP, Hollister EB, Oezguen N, et al. Gut microbiota influences low fermentable substrate diet efficacy in children with irritable bowel syndrome. Gut Microbes. 2014; 5(2):165– 75
Bruno P. et al. Randomised Clinical Trial: Gut Microbiome Biomarkers are Associated with Clinical Response to a Low FODMAP Diet in Children with Irritable Bowel Syndrome. Aliment PharmacolTher. 2016 August ; 42(4): 418–427