Διακοπή Καπνίσματος και Αύξηση Βάρους

2017-07-24 20:59

    Η διακοπή του καπνίσματος επιφέρει αναρίθμητες ευεργετικές επιδράσεις στον οργανισμό και τη λειτουργία του. Συγκεκριμένα, μειώνει τον κίνδυνο πρόωρης θνησιμότητας, αποτελεί σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα για την εμφάνιση διαφόρων ειδών καρκίνου, βελτιώνει την καρδιαγγειακή λειτουργία κ.ά. 

Πέραν όμως από τις αλλαγές αυτές, η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να επηρεάσει και το σωματικό βάρος, γεγονός που καθορίζει την μετέπειτα αποχή από αυτό.

Οι αλλαγές στο σωματικό βάρος

    Η διακοπή του καπνίσματος συχνά επιφέρει αύξηση βάρους. Μία πρόσφατη μετανάλυση, στην οποία χρησιμοποιήθηκαν 62 έρευνες, έδειξε ότι τα άτομα που διέκοψαν το κάπνισμα χωρίς την χρήση θεραπείας ή φαρμάκων για την διακοπή του καπνίσματος εμφάνισαν μέση αύξηση βάρους μέχρι 4-5kg μέσα σε έναν χρόνο αποχής.Το 13% των ατόμων εμφάνισε αύξηση βάρους μεγαλύτερη των 10kg μετά την διακοπή, ενώ ενδιαφέρον παρουσίασε το εύρημα ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ατόμων, της τάξης του 16%, παρουσίασε μείωση βάρους¹. Θετική συσχέτιση μεταξύ της διακοπής του καπνίσματος και της πρόσληψης βάρους φάνηκε επίσης και από μία πιο πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση και μετανάλυση, η οποία έδειξε ότι κατά μέσο όρο, τα άτομα που διέκοψαν το κάπνισμα εμφάνισαν αύξηση βάρους της τάξης των 4,1kg σε βάθος 5 χρόνων, με την μέση διαφορά καπνιστών – μη καπνιστών να φθάνει τα 2,6kg².

Για ποιους λόγους αλλάζει το σωματικό βάρος;

    Οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να παρατηρηθεί αύξηση βάρους μετά την διακοπή ποικίλλουν και δεν έχουν αποσαφηνισθεί ακόμα πλήρως. Η νικοτίνη παίζει ρόλο στην μείωση της όρεξης και την αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης^3,4, ενώ η απουσία της μπορεί να έχει αντίστροφες επιδράσεις⁵. Ρόλο επίσης μπορεί να παίζουν και άλλοι παράγοντες, τόσο ενδογενείς όσο και ψυχολογικοί, όπως ότι το φαγητό μπορεί να υποκαταστήσει την ανάγκη για κάπνισμα, καθώς τα άτομα επιβραβεύουν τον εαυτό τους με κατανάλωση φαγητού πλέον αντί για κάπνισμα⁶. Επιπρόσθετα, έχει προταθεί ότι τα άτομα μπορεί να μην είναι σε θέση ή να μην επιθυμούν παράλληλη αλλαγή στον τρόπο ζωής τους, όπως με τη διαχείριση του σωματικού βάρους, πέραν από τη διακοπή του καπνίσματος⁷. Χρειάζεται, ωστόσο περαιτέρω διερεύνηση για την πλήρη αποσαφήνιση των λόγων αυτών.

Πρόσληψη βάρους και διακοπή του καπνίσματος

    Παρ`όλα όμως τα σημαντικά οφέλη στην υγεία, η πρόσληψη βάρους μετά την διακοπή του καπνίσματος μπορεί να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα για την προσπάθεια της διακοπής και τη διατήρηση της αποχής. Έχει βρεθεί ότι η πιθανή πρόσληψη βάρους αποτελεί λόγο αποθάρρυνσης για την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος^8,9, ενώ φάνηκαν πιο θετικά αποτελέσματα στη διακοπή του καπνίσματος με θεραπεία των ανησυχιών για πρόσληψη βάρους σε γνωσιακό-συμπεριφοριστικό επίπεδο παρά με την αντιμετώπιση μόνο του βάρους συμβουλευτικά¹⁰.

Η σημασία της διατροφικής υποστήριξης

    Η παράλληλη διατροφική υποστήριξη με τη διακοπή του καπνίσματος έχει εμφανίσει θετικά αποτελέσματα στη διαχείριση του βάρους. Προγράμματα διακοπής καπνίσματος τα οποία περιελάμβαναν εξατομικευμένη προσέγγιση για τη διαχείριση του βάρους έδειξαν θετικά αποτελέσματα¹¹, ενώ βρέθηκε ότι η πρόσληψη βάρους μετά τη διακοπή του καπνίσματος μειώθηκε σε μία ομάδα ατόμων που έλαβαν εκπαίδευση και συμβουλές για τη διαχείριση του βάρους¹.

    Επομένως, για την μεγιστοποίηση της αποχής από το κάπνισμα, οι ερευνητές προτείνουν το σχεδιασμό παρεμβάσεων οι οποίες να δίνουν έμφαση και στη διαχείριση του σωματικού βάρους και της υπερβολικής πρόσληψης τροφής, ειδικά τους πρώτους 6 μήνες διακοπής, για την εμφάνιση των βέλτιστων αποτελεσμάτων, τόσο στη διακοπή και τη διατήρηση της αποχής από το κάπνισμα, όσο και στο σωματικό βάρος^2,12.

Η άποψη των ερευνητών για την διακοπή του καπνίσματος και το σωματικό βάρος

    Ίσως το πιο σημαντικό εύρημα, το οποίο χρειάζεται να ληφθεί σοβαρά υπ`όψιν, είναι ότι οι νορμοβαρείς καπνιστές εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας από τον συνδυασμό των ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα σε σχέση με τους πρώην καπνιστές που ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι¹³. Για τον λόγο αυτό, οι ερευνητές τονίζουν την τεράστια σημασία της διακοπής του καπνίσματος και επιμένουν ότι η πρόσληψη βάρους δεν θα πρέπει να αποτελεί αποθαρρυντικό παράγοντα για τη διακοπή του καπνίσματος και την αποχή από αυτό.

Εμμανουέλα Γιαννοπούλου,
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Βιβλιογραφία

1. Weight gain in smokers after quitting cigarettes:meta-analysis. Aubin, Henri-Jean , et al. 2012, BMJ.

2. The association between quitting smoking and weight gain: a systemic review and meta-analysis of prospective cohort studies. Tian , J., et al. s.l. : Obesity Reviews, 2015, Vol. 10, pp. 883-901.

3. Long-term oral nicotine administration reduces insulin resistance in obese rats. Liu, Run-Hua , Mizuta, Masanari and Matsukura, Shigeru . s.l. : European Journal of Pharmacology, 2003, Vol. 458, pp. 227– 234.

4. Involvement of neuropeptide Y Y(1) receptors in the acute, chronic and withdrawal effects of nicotine on feeding and body weight in rats. Nakhate, Kartik T. , et al. s.l. : European Journal of Pharmacology, 2009, Vol. 609, pp. 78–87.

5. High fat diet altered the mechanism of energy homeostasis induced by nicotine and withdrawal in C57BL/6 mice. Hur, Young-Na , et al. 3, s.l. : Molecules and Cells, 2010, Vol. 30, pp. 219–226.

6. Changes in food reward following smoking cessation: a pharmacogenetic investigation. Lerman, Caryn , et al. 4, s.l. : Psychopharmacology, 2004, Vol. 174, pp. 571–577.

7. Obesity-Is weight gain after smoking cessation an important concern? Hankey , Catherine and Leslie, Wilma . s.l. : Nature Reviews Endocrinology, 2012, Vol. 8, pp. 630-632.

8. Weight concerns among male smokers. Clark, Matthew M. , et al. 2004, Addictive Behaviors, Vol. 29, pp. 1637–1641.

9. Are Weight Concerns Predictive of Smoking Cessation?A Prospective Analysis. Meyers, Andrew W. , et al. 3, 1997, Journal of Consulting and Clinical Psychology, Vol. 65, pp. 448-452.

10. Cognitive-Behavioral Therapy to Reduce Weight Concerns Improves Smoking Cessation Outcome in Weight-Concerned Women. Perkins, Kenneth A. , et al. 4, 2001, Journal of Consulting and Clinical Psychology, Vol. 69, pp. 604-613.

11. Interventions for preventing weight gain after smoking cessation. Farley , AC, et al. s.l. : Cochrane Database Syst Rev, 2012.

12. Cigarette Smoking, Nicotine, and Body Weight. Audrain-McGovern, J and Benowitz, NL . 1, s.l. : Clin Pharmacol Ther, 2011, Vol. 90, pp. 164–168.

13. It is better to be a fat ex-smoker than a thin smoker: findings from the 1997-2004 National Health Interview Survey-National Death Index linkage study. Siahpush, Mohammad , et al. s.l. : Tob Control, 2014, Vol. 23, pp. 395–402.

Πίσω