Fad Diets: Μύθοι και Αλήθειες

2018-07-24 20:32

Ορισμός

    Σύμφωνα με την Βρετανική Ένωση Διαιτολόγων, ως ‘Fad Diets’ ορίζονται τα πλάνα διατροφής που προϋποθέτουν την υιοθέτηση μίας πολύ αυστηρής διατροφής με πολλούς περιορισμούς (πολύ λίγα ‘επιτρεπόμενα’ τρόφιμα) ή ασυνήθιστους συνδυασμούς τροφίμων¹.

Ισχυρισμοί των συγκεκριμένων διαιτών

    Κατά κύριο λόγο, οι δίαιτες αυτές υπόσχονται ταχύτατη απώλεια βάρους, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις υποστηρίζουν ότι η υιοθέτησή τους οδηγεί σε γενικότερη ευεξία και σωματική υγεία.

Κάποιοι περαιτέρω ισχυρισμοί είναι οι εξής:

• Ταχύτατη απώλεια βάρους σε μεγαλύτερα επίπεδα από τα ενδεικνυόμενα (π.χ. απώλεια βάρους >1 kg/εβδομάδα)
• Ύπαρξη μίας φόρμουλας/τροφίμου η οποία μπορεί να οδηγήσει στην ρύθμιση του σωματικού βάρους/λίπους/μυϊκής μάζας χωρίς καμία αλλαγή στις ήδη υπάρχουσες υγιεινοδιαιτητικές συνήθειες
• Αποφυγή ή/και σοβαρός περιορισμός μίας ολόκληρης ομάδας τροφίμων, π.χ. γαλακτοκομικών, και αντικατάσταση με συμπληρώματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων
• Αποφυγή κατανάλωσης μαγειρεμένων γευμάτων και κατανάλωση μόνο ωμών τροφίμων ή αντικατάσταση τροφίμων και γευμάτων σε στέρεη μορφή με υγρά γεύματα
• Κατανάλωση πολύ συγκεκριμένων τροφίμων ή ομάδων τροφίμων σε μεγάλες ποσότητες (πχ γκρέιπφρουτ, λαχανόσουπα)
• Ανεπαρκής ή/και πλήρη έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης (π.χ. μη παραπομπή σε κάποια έγκυρη επιστημονική βιβλιογραφία),ή/και τεκμηρίωση της αποτελεσματικότητας του συγκεκριμένου πλάνου διατροφής μόνο μέσω δηλώσεων κάποιου διάσημου προσώπου (celebrity)
• Έμφαση μόνο στην επίτευξη κάποιας ‘ιδανικής’ και ‘επιθυμητής’ σωματικής εμφάνισης παρά στην επίτευξη της γενικότερης σωματικής υγείας
• Προώθηση (είτε άμεση είτε έμμεση) συγκεκριμένων συμπληρωμάτων διατροφής ή προϊόντων/τροφίμων ειδικής διατροφής με αμφιλεγόμενο οικονομικό κόστος
• Αποκάλυψη πληροφοριών (‘μυστικών’) που δεν κατέχουν ή δεν θέλουν να γνωστοποιήσουν οι αρμόδιοι επαγγελματίες υγείας (ιατροί, διαιτολόγοι)¹

Μύθοι - αλήθειες

    Υπάρχουν πράγματι κλινικές καταστάσεις των οποίων η αντιμετώπιση απαιτεί την αποφυγή συγκεκριμένων τροφίμων ή ομάδων τροφίμων (π.χ. αποφυγή γλουτένης σε ασθενείς με κοιλιοκάκη², αποφυγή αγελαδινού γάλακτος και άλλων τροφίμων που το περιέχουν σε ασθενείς με αλλεργία σε αυτό³ κ.ά.). Ακόμα, η αντικατάσταση γευμάτων σε στέρεη μορφή με υγρά γεύματα είναι ζωτική για κάποιες ομάδες ασθενών (π.χ. ασθενείς οι οποίοι δεν μπορούν να σιτιστούν μέσω της φυσιολογικής διαδικασίας και απαιτούν την σίτιση μέσω ειδικών καθετήρων⁴, όπως ασθενείς με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις⁵ κ.ά.). Επιπλέον, η κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής είναι απαραίτητη σε κάποια άτομα ή ομάδες ατόμων (π.χ. συμπληρώματα σιδήρου σε άτομα με σιδηροπενική αναιμία⁶, συμπληρώματα φυλλικού οξέος και σιδήρου σε εγκύους⁷κ.ά.). Υπάρχει πλήθος άλλωνειδικών καταστάσεων υγείας των οποίων η αντιμετώπιση εμπεριέχει κάποιον από τους τρόπους που προαναφέρθηκαν, είτε για σύντομο χρονικό διάστημα είτε εφ`όρου ζωής.

    Σε περιπτώσεις όμως οι οποίες δεν χρήζουν ιατρικής ή/και διατροφικής παρακολούθησης (π.χ. χωρίς ύπαρξη κάποιας κλινικής ασθένειας), η υιοθέτητη τέτοιων πλάνων διατροφής δεν κρίνεται απαραίτητη¹. Μία τέτοια υιοθέτηση, χωρίς την απαραίτητη ιατρική και διατροφική επίβλεψη από αρμόδιους επαγγεματίες υγείας, μπορεί να οδηγήσει σε πλήθος προβλημάτων, με ένα από τα συνηθέστερα να αποτελεί η έλλειψη απαραίτητων μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών στοιχείων⁸. Ακόμα, το οικονομικό κόστος που επιφέρει ένα υπέρ του δέοντος περιοριστικό πλάνο διατροφής μπορεί να είναι μεγαλύτερο από συνήθη πλάνα διατροφής (π.χ. λήψη των προωθούμενων συμπληρωμάτων/προϊόντων σε σχέση με συνήθη τρόφιμα), ενώ η ποιότητα, η ασφάλεια ή/και η αποτελεσματικότητά των προϊόντων αυτών πιθανώς να μην είναι η επιθυμητή^9,10.Επιπλέον, η ρύθμιση του σωματικού βάρους/λίπους/μυϊκής μάζας που προωθείται σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι η βέλτιστη για την διασφάλιση της γενικότερης σωματικής υγείας (π.χ. ταχεία και όχι ορθά σχεδιασμένη απώλεια βάρους μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια οστικής μάζας¹¹).

Συμπεράσματα

    Η άκριτη υιοθέτηση τέτοιων διαιτών μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα προβλήματα υγείας, ειδικά εάν δεν συνοδεύεται από κατάλληλη ιατρική και διατροφική παραπομπή και επίβλεψη. Η συμβολή των αρμόδιων επαγγελματιών υγείας είναι αναγκαία, τόσο για την διασφάλιση της υγείας του κάθε ατόμου ξεχωριστά, όσο και για την βέλτιστη ρύθμιση του σωματικού βάρους στα επιθυμητά επίπεδα.

Γιαννοπούλου Εμμανουέλα

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Βιβλιογραφία

1. BDA - The association of UK dietitians. Fad diets. BDA Food Fact Sheets. [Online] 2017. https://www.bda.uk.com/foodfacts/faddiets.pdf.

2. NIDDK. Celiac Disease. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK). [Online] U.S. Department of Health and Human Services. https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/celiac-disease.

3. Milk & Dairy Allergy. American College of Allergy, Asthma & Immunology. [Online] https://acaai.org/allergies/types-allergies/food-allergy/types-food-allergy/milk-dairy-allergy.

4. What Is Enteral Nutrition. ASPEN - American Society for Parenteral and Enteral Nutrition. [Online] https://www.nutritioncare.org/About_Clinical_Nutrition/What_is_Enteral_Nutrition/.

5. Nutritional Support for Patients Sustaining Traumatic Brain Injury: A Systematic Review and Meta-Analysis of Prospective Studies. Wang, Xiang , et al. s.l. : 8, 2013, PLoS One, Vol. 3.

6. How Is Iron-Deficiency Anemia Treated? ΝΙΗ National Heart, Lung and Blood Institute. [Online] U.S. Department of Health & Human Services. https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/ida/treatment.

7. Daily iron and folic acid supplementation during pregnancy. WHO - World Health Organisation. [Online] https://www.who.int/elena/titles/guidance_summaries/daily_iron_pregnancy/en/.

8. Prevalence of micronutrient deficiency in popular diet plans. Calton, Jayson B . 24, 2010, J Int Soc Sports Nutr, Vol. 7.

9. Vitamin and Mineral Supplements: Do We Really Need Them? Kamangar, Farin and Emadi, Ashkan . 3, s.l. : Int J Prev Med, 2012, Vol. 3, pp. 221–226.

10. National Institutes of Health State-of-the-Science Conference Statement: Multivitamin/Mineral Supplements and Chronic Disease Prevention. NIH State-of-the Science Panel. 257S-264S, s.l. : Am J Clin Nutr, 2007, Vol. 85.

11. Weight Loss and Bone Mineral Density. Hunter, Gary R. , Plaisance, Eric P. and Fisher, Gordon . 5, s.l. : Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes, 2014, Vol. 21, pp. 358–362.

Πίσω