Ημικρανίες και Διατροφικοί Παράγοντες
2017-06-05 14:20
Η ημικρανία αποτελεί μια μορφή κεφαλαλγίας, η οποία αν και δεν επιφέρει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, ταλανίζει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων συνιστώντας ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας.
Οι ημικρανίες εμφανίζονται συχνά και χαρακτηρίζονται από μέτριας ή σοβαρής έντασης κεφαλαλγία συνηθέστερα στο μισό μέρος του κεφαλιού. Διαρκούν 2-3 ημέρες και συνοδεύονται από ναυτία, έμετο, φωτοευαισθησία και ηχοευαισθησία. Φαίνεται επίσης ότι η σωματική δραστηριότητα επιδεινώνει τον προκαλούμενο πόνο. Η ημικρανία συνήθως εμφανίζεται κατά την εφηβεία και πιο πολύ επηρεάζει τα άτομα ηλικίας 35-45 ετών, ενώ είναι πολύ συχνότερη στις γυναίκες λόγω ορμονικών διακυμάνσεων. Μια γυναίκα διατρέχει κίνδυνο 25% στη ζωή της να εμφανίσει ημικρανία ενώ ένας άντρας 8%. (1)
Πως προκαλούνται;
Αν και η αιτία που οδηγεί στις ημικρανίες δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί, φαίνεται ότι οι ημικρανίες προκαλούνται από την ενεργοποίηση ενός μηχανισμού στον εγκέφαλο που οδηγεί στην παραγωγή φλεγμονωδών ουσιών στα αιμοφόρα αγγεία στο κεφάλι. Αυτά διογκώνονται και ασκούν πίεση στα νεύρα και κατά συνέπεια επέρχεται η απελευθέρωση του πόνου. (2)
Οι ημικρανίες δεν θεραπεύονται πλήρως παρά μόνο μπορούν να καταπραϋνθούν με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Για αυτό είναι πολύ σημαντικός ο εντοπισμός των ερεθισμάτων που τις προκαλούν. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται διάφοροι παράγοντες, όπως το στρες, η κόπωση, αλλαγές στον καιρό, οι πολλές ώρες ύπνου, ορμονικές διαταραχές στις γυναίκες (π.χ. στον έμμηνο κύκλο), η φαρμακευτική αγωγή, η υπογλυκαιμία, η έλλειψη φαγητού, αλλά και η διατροφή.
Τρόφιμα που μπορεί να πυροδοτήσουν μια ημικρανία (2,3)
Το φαγητό είναι το δεύτερο πιο αναφερόμενο αίτιο της ημικρανίας μετά το άγχος (4). Το ερέθισμα προέρχεται από συγκεκριμένα τρόφιμα ή συστατικά - τροποποιητές της χημείας του εγκεφάλου όπως για παράδειγμα τα φυτοοιστρογόνα ή η τρυπτοφάνη και όχι από τις διατροφικές συνήθειες εν γένει.
Τα κυριότερα τρόφιμα ή συστατικά που έχουν συνδεθεί με την έναρξη των ημικρανιών είναι:
- Η υπερβολική ή η πολύ μικρή κατανάλωση καφεΐνης. Εκτός από τον καφέ, αυτή μπορεί να βρεθεί σε αναψυκτικά τύπου κόλα, σοκολάτες, τσάι.
- Η κατανάλωση αλκοόλ και ιδίως το κόκκινο κρασί.
- Ορισμένα πρόσθετα τροφίμων και κυρίως το νιτρώδες νάτριο που εντοπίζεται στο επεξεργασμένο κρέας (αλλαντικά, χοτ-ντογκ, λουκάνικα, σαλάμι, πεπερόνι, μπέικον κτλ)
- Φυσικά συστατικά τροφίμων όπως είναι η τυραμίνη που βρίσκεται σε ώριμα τυριά, καπνιστά ψάρια, κόκκινο κρασί, ξηρούς καρπούς, σοκολάτα, μαγιά, μπύρα, σύκα, μπανάνα, φασόλια εσπεριδοειδή, τα αβοκάντο, κρεμμύδια κ.α.
- Το γλουταμινικό νάτριο (MSG) σε καθαρή ή άλλη μορφή, κατηγορείται κατά κόρον. Πρόκειται για τη χημική ουσία που προσδίδει στα τρόφιμα την αποκαλούμενη πέμπτη γεύση (umami) που σημαίνει νόστιμο.
- Ορισμένες γλυκαντικές ύλες, όπως η ασπαρτάμη.
- Η ισταμίνη που μπορεί να βρεθεί σε θαλασσινά, ψημένα τρόφιμα, κρέατα που έχουν υποστεί ζύμωση, γαλακτοκομικά προϊόντα (τσένταρ, Ελβετικό τυρί, camembert, παρμεζάνα, έμμενταλ), αλκοολούχα ποτά (κόκκινο και λευκό κρασί, μπύρα, σαμπάνια), παστά ψάρια (σκουμπί, τόνος, σαρδέλα, ρέγγα), μελιτζάνα, σπανάκι, ξυνολάχανο, λάχανο τουρσί κ.α.
Ημικρανίες και Νηστεία (3)
Μεταξύ των διαιτητικών αιτιών της ημικρανίας, η νηστεία αναφέρεται πολύ συχνά, με ποσοστά που κυμαίνονται από 39% έως 66%. Οι πάσχοντες συχνά αναφέρουν ότι η κατάλληλη «δόση» υδατανθράκων, δηλαδή η αποφυγή της παραλείψης γευμάτων είναι χρήσιμη για την πρόληψη της ημικρανίας. Από την άλλη πλευρά, τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη μπορούν να οδηγήσουν σε ταχεία αύξηση της γλυκόζης στο αίμα, ακολουθούμενη από μια γρήγορη πτώση που συνδέεται με την έναρξη της ημικρανίας.
Συστατικά που παρουσιάζουν προστατευτικό ρόλο (5)
Η ανεπάρκεια μαγνησίου έχει συσχετιστεί με τις ημικρανίες, αφού κατά μέσο όρο, τα επίπεδα μαγνησίου είναι χαμηλότερα σε άτομα με ημικρανίες (6). Επιπλέον, έχει φανεί ότι το ενδοφλέβιο μαγνήσιο μπορεί να ανακουφίσει μερικές ημικρανίες σε λίγα λεπτά (7). Για αυτό ενδείκνυται η κατανάλωση τροφίμων που αποτελούν πλούσιες πηγές μαγνησίου και ίσως να αποβεί χρήσιμη η λήψη συμπληρώματος κιτρικού μαγνησίου (magnesium citrate).
Επιπλέον, η ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2) σε μια κλινική δοκιμή αποδείχθηκε ανώτερη από το εικονικό φάρμακο στη μείωση της συχνότητας και του μήκους των ημικρανιών. (8)
Στρατηγική για την αποφυγή της έναρξης των ημικρανιών
Η αφαίρεση των αναγνωρίσιμων ενεργοποιητών και η εξισορρόπηση των διαιτητικών συστατικών είναι σημαντική για τον έλεγχο της συχνότητας των επιθέσεων. Οι ασθενείς που πάσχουν συχνά από ημικρανίες συνίσταται να αποφεύγουν τις ασταθείς διατροφικές συνήθειες και να διατηρούν μία διατροφική συνοχή. Ο ακρογωνιαίος λίθος της πρόληψης είναι η αποφυγή των γνωστών τροφίμων και των ομάδων τροφίμων που θέτουν το ερέθισμα.
Ενθαρρύνεται ακόμα μια ισορροπημένη διατροφή και η αποφυγή πολύωρης νηστείας. Τα σνακ χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη μπορεί να είναι ευεργετικά μεταξύ των γευμάτων και τα ελαφριά σνακ πριν τον ύπνο για την αποφυγή εμφάνισης της ημικρανίας νωρίς το πρωί.
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Φιλίππου Ανδρονίκη
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs277/en/
- JAMA PATIENT PAGE The Journal of the American Medical Association Migraine Headache, June 24, 2009—Vol 301, No. 24.
- Finocchi C, Sivori G. Food as trigger and aggravating factor of migraine. Neurol Sci. 2012 May;33 Suppl 1:S77-80.
- Finkel AG, Yerry JA, Mann JD. Dietary considerations in migraine management: does a consistent diet improve migraine? Curr Pain Headache Rep. 2013 Nov;17(11):373.
- Sensenig J, Johnson M, Staverosky T. Treatment of migraine with targeted nutrition focused on improved assimilation and elimination. Altern Med Rev. 2001 Oct;6(5):488-94.
- Facchinetti F, Sances G, Borella P, et al. Magnesium prophylaxis of menstrual migraine: effects on intracellular magnesium. Headache 1991;31:298-301.
- Gallai V, Sarchielli P, Coata G, et al. Serum and salivary magnesium levels in migraine. Results in a group of juvenile patients. Headache 1992;32:132-135.
- Schoenen J, Jacquy J, Lenaerts M. Effectiveness of high dose riboflavin in migraine prophylaxis. A randomized controlled trial. Neurology 1998;50:466-470.