Κατευθυντήριες Οδηγίες για το Σύνδρομο του Ευερέθιστου Εντέρου

2016-10-07 18:12

    Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ ή IBS) ή σπαστική εντεροκολίτιδα είναι η πιο κοινή λειτουργική διαταραχή του γαστρεντερικού σωλήνα και συναντάται στο 7-21% του παγκόσμιου πληθυσμού¹. Είναι μια χρόνια γαστρεντερική διαταραχή που χαρακτηρίζεται κυρίως από κοιλιακό άλγος/δυσφορία και μετεωρισμό που συνδέεται με μια μη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου απουσίας οργανικής νόσου². Υπάρχουν οι εξής υποτύποι του ΣΕΕ:

• ΣΕΕ με εμφάνιση διάρροιας (IBS-D)
• ΣΕΕ με εμφάνιση δυσκοιλιότητας (IBS-C)
• ΣΕΕ με εμφάνιση διάρροιας και δυσκοιλιότητας (IBS-Μ)
• ή ακαθόριστη μορφή του ΣΕΕ (IBS-U)

    Τα συμπτώματα συχνά προκαλούνται από κατανάλωση διαφόρων τροφίμων. Ακόμη, τα 2/3 των ατόμων με ΣΕΕ θέτουν διάφορους διατροφικούς περιορισμούς για τη βελτίωση των συμπτωμάτων τους, και έτσι η διαιτητική διαχείριση είναι μια σημαντική επιλογή κατά την ιατρική περίθαλψη³. Αυτή η συνιστώσα δεν συμπεριλήφθηκε στις πρώτες κατευθυντήριες οδηγίες της Βρετανικής Ένωσης Διαιτολόγων (BDA) το 2012, γεγονός που άλλαξε στην έκδοση των αναθεωρημένων οδηγιών του 2016.

ΣΕΕ και Διατροφικές Συνήθειες

    Τα άτομα με ΣΕΕ συχνά αναφέρουν πως το αλκοόλ, η καφεΐνη, τα πικάντικα και λιπαρά φαγητά πυροδοτούν τη συμπτωματολογία⁴. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, για αυτά τα συστατικά δεν υπάρχουν παρά μόνο περιορισμένες ενδείξεις όσον αφορά τη συσχέτιση τους με την έναρξη ή την ανακούφιση των συμπτωμάτων στα άτομα με ΣΕΕ. Πιο συγκεκριμένα:

Αλκοόλ: Το μόνο που προτείνεται είναι να διασφαλιστεί ότι η πρόσληψη αλκοόλ πρέπει να είναι σύμφωνη με τα προτεινόμενα ασφαλή όρια ^5,6.

Καφεΐνη: πρέπει να αξιολογηθεί η πρόσληψη καφεΐνης από άλλες έρευνες και να αποδειχθεί αν η μείωση της κατανάλωσης της μπορεί να συσχετίζεται με την εμφάνιση συμπτωμάτων ⁶.

Πικάντικα Φαγητά: Υπάρχουν ενδείξεις, ότι προκαλούν την εμφάνιση συμπτωμάτων κυρίως σε άνδρες με ΣΕΕ και στον υποτύπο IBS-D.

Λιπαρά Τρόφιμα: Υπάρχουν ενδείξεις ότι μια μείωση στην πρόσληψη λίπους μπορεί να δρα ευεργετικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ΣΕΕ, ιδίως αν πρόκειται για κοιλιακό άλγος ⁶.

Πρόσληψη Υγρών: Προτείνεται μια σταδιακή αύξηση της κατανάλωσης νερού περίπου 1.5-3.0L/ μέρα για να βελτιωθεί η συχνότητα των κενώσεων αλλά και να μειωθεί η ανάγκη για χρήση καθαρτικών στα άτομα που πάσχουν από IBS-C⁷.

    Τέλος, δεν υπάρχει καμία απολύτως ένδειξη ή απόδειξη που να δείχνει ότι κάποια συγκεκριμένη διατροφική συνήθεια συσχετίζεται με την εμφάνιση συμπτωμάτων στο ΣΕΕ.

ΣΕΕ και Γαλακτοκομικά Προϊόντα

    Πολλά άτομα που πάσχουν από το ΣΕΕ αφαιρούν από το διαιτολόγιο τους το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα με αποτέλεσμα τη χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου⁸. Όμως, ο περιορισμός της λακτόζης έχει δείξει μόνο οριακά ευεργετικά αποτελέσματα, όσον αφορά τη συμπτωματολογία του συνδρόμου. Δεν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που να υποδεικνύουν την υιοθέτηση μιας δίαιτας άνευ γάλακτος/γαλακτοκομικών προϊόντων.

ΣΕΕ και Φυτικές Ίνες

    Οι διαιτητικές ίνες ασκούν μια θετική επίδραση στη μικροχλωρίδα του γαστρεντερικού σωλήνα και στη ζύμωση παραπροϊόντων. Συστήνεται στο γενικό πληθυσμό η κατανάλωση φυτικών ινών να φθάνει στα 30 g/μέρα για τους άνδρες και στα 25g/μέρα για τις γυναίκες ^9,10. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δεικνύουν αυτή την υψηλή πρόσληψη σε άτομα με ΣΕΕ. Μάλιστα, η υψηλή κατανάλωση έχει συσχετισθεί στο παρελθόν με την πρόκληση συμπτωμάτων στα άτομα αυτά^11,12.

ΣΕΕ και Διατροφή χαμηλή σε FODMAPs

    Η δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs θεωρείται ως η μόνη δευτερογενής πρόληψη και τα αποδεικτικά στοιχεία μέχρι σήμερα υποστηρίζουν ότι είναι ο μόνος διαιτητικός χειρισμός. Η FODMAP διατροφή είναι μια διατροφή φτωχή σε μη απορροφήσιμους ζυμώσιμους υδατάνθρακες:

1. Ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες
2. Δισακχαρίτες
3. Πολυσακχαρίτες
4. Πολυόλες

    Γενικά, η υψηλότερη ποιότητα αποδεικτικών στοιχείων αφορούσε τη διατροφή χαμηλή σε FODMAPs για τα άτομα με ΣΕΕ και των υποτύπων IBS-D και IBS-M¹⁴. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η διατροφή χαμηλή σε FODMAPs πρόσφατα προστέθηκε ως θεραπευτικός τρόπος στις επίσημες συστάσεις της NICE για το ΣΕΕ¹¹.

ΣΕΕ και Γλουτένη

    Ουκ ολίγες φορές έχει ενοχοποιηθεί η γλουτένη για τη συμπτωματολογία του ΣΕΕ. Τα ευρήματα που έχουν παρουσιαστεί μέχρι τώρα δείχνουν ότι τα αποδεικτικά στοιχεία για τη χρήση μιας δίαιτας ελεύθερης γλουτένης στο ΣΕΕ είναι αμφιλεγόμενη και ότι τα FODMAPs μπορεί να αποτελούν συγχυτικούς παράγοντες¹⁴. Δηλαδή, η υποχώρηση των συμπτωμάτων μπορεί να παρατηρείται καθώς μια δίαιτα άνευ γλουτένης μειώνει παράλληλα κατά 50% την περιεκτικότητα σε FODMAPs¹³.

Γενικά, υπάρχει μια αυξημένη ευαισθητοποίηση για πιο λεπτομερείς διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να εφαρμοστούν στην καθημερινή κλινική πρακτική στα άτομα με ΣΕΕ. Απαιτούνται πιο καλά σχεδιασμένες έρευνες στο μέλλον ώστε να δούμε τις πραγματικές συσχετίσεις, όσον αφορά τουλάχιστον την ανακούφιση και/ή την πρόκληση των συμπτωμάτων.¹⁴

Καραμπάση Θάλεια

Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Βιβλιογραφία

1.      Lovell RM & Ford AC. Global prevalence of and risk factors for irritable bowel syndrome: a meta-analysis. Clin Gastroenterol Hepatol 10, e4;2002

2.      Longstreth GF, Thompson WG, Chey WD, et al. Functionalboweldisorders. Gastroenterology. 130(5):1480-91;2016

3.      Monsbakken K, Vandvik P &Farup P. Perceived food intolerance in subjects with irritable bowel syndrome – etiology, prevalence and consequences. Eur J Clin Nutr 60, 667–6721:2006

4.      El-Salhy M, Ostgaard H, Gundersen D et al. The role of diet in the pathogenesis and management of irritable bowel syndrome (review);2012

5.      RedingKW, Cain KC, Jarrett ME et al. Relationship between patterns of alcohol consumption and gastrointestinal symptoms among patients with irritable bowel syndrome. Am J Gastroenterol 108, 270– 276.;2013

6.      Simren M, Mansson A, Langkilde AM et al.Foodrelated gastrointestinal symptoms in the irritable bowel syndrome. Digestion 63, 108–115.;2001

7.      Lindberg G, Hamid SS, Malfertheiner P et al.World Gastroenterology Organisation global guideline: constipation – a global perspective. J Clin Gastroenterol 45, 483–487;2011

8.      Bohn L, Storsrud S. &Simren M. Nutrient intake in patients with irritable bowel syndrome compared with the general population. NeurogastroenterolMotil 25, 23 e1.;2013

9.      Australia GSo .Clinical update: irritable bowel syndrome. Available at: https://www.gesa.org.au/ professional.asp?cid=9&id=125 (accessed 26 September  2016).

10.  Nordic Co-operation. Nordic nutrition recommendations. Available at: https://www.norden.org/ en/theme/tidligere-temaer/themes-2014/nordic-nutritionrecommendation/nordic-nutrition-recommendations-2012 (accessed 26 September 2016).

11.  National Institute for Health and Clinical Excellence Irritable bowel syndrome in adults. Diagnosis and management of irritable bowel syndrome in primary care. Clinical Guideline 61 Update 2015. Available at: https://www.nice.org.uk/Guidance/CG61 (accessed 26 September 2016).

12.  Ruepert L,Quartero AO, de Wit NJ et al. Bulking agents, antispasmodics and antidepressants for the treatment of irritable bowel syndrome. Cochrane Database Syst Rev 8;2011

13.  Aziz I, Hadjivassiliou M & Sanders DS. The spectrum of noncoeliac gluten sensitivity. Nat Rev GastroenterolHepatol 12, 516–526;2015

14.  Y.A. McKenzie et al.British Dietetic Association systematic review and evidencebased practice guidelines for the dietary management of irritable bowel syndrome in adults (2016 update). J Hum Nutr Diet;2016

Δίαιτα χαμηλή σε FODMAPS και Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου

Πίσω