Λιθίαση και Διατροφικές Συστάσεις

2017-01-18 13:24

    Η λιθίαση του ουροποιητικού μπορεί να οριστεί ως η συνέπεια  μιας  αλλαγής των φυσιολογικών συνθηκών κρυστάλλωσης των ούρων στο ουροποιητικό σύστημα. Η αλλαγή αυτή που μπορεί να επέλθει είτε λόγω κάποιας υποκείμενης διαταραχής, είτε αλλαγής στον τρόπο ζωής, προκαλεί τον σχηματισμό κρυστάλλων που δεν μπορούν να εξαλειφθούν εύκολα, λόγω του μεγέθους τους. [1] Υπάρχουν διάφοροι τύποι λιθίασης, που καθορίζονται με βάση τη δομή και τη σύνθεσή τους, [2] και χαρακτηριστικό είναι πως οι κατευθυντήριες οδηγίες του Αμερικάνικου Ουρολογικού Οργανισμού (AUA) αναφέρουν πως πρέπει να πραγματοποιείται ανάλυση του λίθου από τους γιατρούς για την εκτίμηση του, τουλάχιστον κατά τη πρώτη εμφάνιση. [3]

    Η διατροφή και ο τρόπος ζωής έχουν πιθανό αντίκτυπο στον κίνδυνο σχηματισμού λίθων. Έχει αποδειχθεί ο ευεργετικός ρόλος που έχει η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών στη μείωση του κινδύνου των ήδη υπαρχόντων λίθων, με επιδημιολογικές μελέτες να αποδεικνύουν πως η μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου (σε γυναίκες και νεότερους άνδρες), και υγρών, η κατανάλωση ζαχαρούχων ροφημάτων (π.χ. αναψυκτικά) και πρωτεϊνών ζωικήςπροέλευσης (σε άνδρες με BMI>25 kg/m²) αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση λίθων. [3]

    Σύμφωνα με τις πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες που εξέδωσε ο Αμερικάνικος Ουρολογικός Οργανισμός (AUA) [3], πρέπει να συστήνονται τα παρακάτω:

1.       Αυξημένη κατανάλωση υγρών η οποία θα έχει σαν στόχο όγκο ούρων 2,5 λίτρα την ημέρα.
2.     Τα άτομα με πέτρες οξαλικού ασβεστίου και σχετικά υψηλό ουρικό ασβέστιο, πρέπει να περιορίσουν την πρόσληψη αλατιού (<2.300 mg*) και να καταναλώνουν 1.000 – 1.200 mgτην ημέρα διαιτητικό ασβέστιο. Χαρακτηριστικά, 100 gγάλακτος έχουν 125 mgασβεστίου. Προσοχή πρέπει να δοθεί σε περιπτώσεις πρόσληψης διατροφικών συμπληρωμάτων ασβεστίου – ειδικά σε άτομα μεγαλύτερη ηλικίας - τα οποία έχουν συσχετιστεί με υψηλό κίνδυνο σχηματισμό λίθων.
3.     Επίσης, άτομα με πέτρες οξαλικού ασβεστίου και σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις οξαλικών στα ούρα, πρέπει να περιορίσουν την κατανάλωση τροφίμων πλούσια σε οξαλικά και να διατηρήσουν μια φυσιολογική κατανάλωση ασβεστίου. Παραδείγματα τροφίμων πλούσια σε οξαλικά είναι το σπανάκι, η γλιστρίδα, ο μαϊντανός, το πράσινο τσάι, η σοκολάτα, ενώ μικρότερες ποσότητες συναντώνται στο αβοκάντο, το γκρέιπφρουτ, το ακτινίδιο καιτο πορτοκάλι.
4.     Στον σχηματισμό από πέτρες ασβεστίου που συνοδεύονται από σχετικά χαμηλά κιτρικά άλατα στα ούρα, ενθαρρύνεται η αύξηση της πρόσληψης φρούτων και λαχανικών και η μείωση των μη γαλακτοκομικών ζωικών προϊόντων. Μη γαλακτοκομικά ζωικά προϊόντα αποτελούν το κόκκινο κρέας, το ψάρι, τα πουλερικά, τα αυγά, κ.λπ.
5.     Άτομα με πέτρες ουρικού οξέος ή πέτρες ασβεστίου με παράλληλα σχετικά υψηλό ουρικό οξύ, συστήνεται να περιορίζουν την πρόσληψη μη γαλακτοκομικών ζωικών προϊόντων. Συγκεκριμένα φαίνεται πως η προσέγγιση αυτή μπορεί να μειώσει την επανεμφάνιση λίθων.
6.     Τέλος, άτομα με λίθους κυστίνης συστήνεται να περιορίσουν το αλάτι και την πρωτεϊνική πρόσληψη. Τα άτομα αυτά λόγω της κυστινουρίας έχουν υψηλό κίνδυνο επανεμφάνισης των λίθων και η διατροφική θεραπεία πρέπει να συνδυάζεται απαραιτήτως και με φαρμακευτική.

    Πρέπει να αναφερθεί πως οι συστάσεις 3–6 αποτελούν απόψεις ειδικών (“Expert Opinion”) λόγω έλλειψης επαρκών τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών. Συνεπώς, δεν αποτελούν ισχυρές συστάσεις για την πρόληψη επανεμφάνισης των λίθων και την βελτίωση της καθημερινότητας των πασχόντων, αλλά χρησιμοποιούνται στη συμβουλευτική των ατόμων αυτών, ευρέως.

    Όπως φαίνεται και από τα παραπάνω, αν και υπάρχουν συγκεκριμένες συστάσεις που πρέπει να δοθούν με βάση τον τύπο των λίθων που σχηματίζονται, οι 4 βασικές γενικές οδηγίες [1] που πρέπει να εφαρμόζονται είναι:

    Συμπερασματικά, λόγω έλλειψης αποδείξεων για την υπεροχή της διατροφικής έναντι της φαρμακευτικής θεραπείας και το αντίστροφο, οι δυο αυτές προσεγγίσεις θα πρέπει να εφαρμόζονται σε συνδυασμό και πάντα υπό την επίβλεψη ενός ειδικού ιατρού.

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,

Κασαπίδου Ειρήνη

Βιβλιογραφία

1.Grases, F., A. Costa-Bauza, and R.M. Prieto, Renal lithiasis and nutrition. Nutr J, 2006. 5: p. 23.

2.Grases, F., et al., Simple classification of renal calculi closely related to their micromorphology and etiology. Clin Chim Acta, 2002. 322(1-2): p. 29-36.

3.Pearle, M.S., et al., Medical management of kidney stones: AUA guideline. J Urol, 2014. 192(2): p. 316-24.

Πίσω