Νευρική Ορθορεξία
2018-03-19 12:40
Nευρική ορθορεξία είναι ο όρος που για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε το 1997 από τους Bratman και Knight για την περιγραφή μιας παθολογικής εμμονής με τη σωστή διατροφή. Χαρακτηρίζεται από περιοριστική διατροφή και αυστηρή αποφυγή τροφών που θεωρούνται ανθυγιεινές. Παρόλο που προκαλείται από την επιθυμία για επίτευξη βέλτιστης υγείας, η ορθορεξία μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές ανεπάρκειες, ιατρικές επιπλοκές και κακή ποιότητα ζωής.
Επιπολασμός
Ο επιπολασμός της ορθορεξίας φαίνεται να είναι υψηλότερος μεταξύ των αυστηρών χορτοφάγων (vegan), φρουτοφάγων (fruitarians) ή ωμοφάγων (raw foodists), καθώς και μεταξύ των ατόμων που προσπαθούν να χάσουν βάρος ή να διατηρήσουν μια λεπτή φιγούρα. Επιπλέον, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες, άνθρωποι οι οποίοι έχουν προηγουμένως διαγνωστεί με κάποια διατροφική διαταραχή και άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) εκτός των φυσιολογικών ορίων, τείνουν συχνότερα να αναπτύξουν ορθορεξία.
Συμπτώματα
Η εμμονή με τα τρόφιμα και το φαγητό είναι από τα κύρια στοιχεία της ορθορεξίας. Τα άτομα με ορθορεξία συνήθως ανησυχούν για την ποιότητα, και όχι τόσο για την ποσότητα στη διατροφή τους και αφιερώνουν σημαντικό χρόνο στην εξέταση της προέλευσης των τροφίμων. Για παράδειγμα, εάν τα λαχανικά έχουν εκτεθεί σε φυτοφάρμακα, εάν τα γαλακτοκομικά προϊόντα προέρχονται από αγελάδες στις οποίες έχουν χορηγηθεί ορμόνες, εάν τα τρόφιμα περιέχουν καρκινογόνες ενώσεις από πλαστικές ύλες, εάν οι ετικέτες παρέχουν επαρκείς πληροφορίες κτλ.
Η τροποποίηση της διατροφής στα άτομα με ορθορεξία συχνά προκαλείται από την επιθυμία να βελτιωθεί η φυσική κατάσταση ή να αποφευχθούν χρόνιες ασθένειες. Στην αρχή, το άτομο μειώνει ή αποφεύγει την κατανάλωση προϊόντων που θεωρούνται ανθυγιεινά ή επιβλαβή για το ανθρώπινο σώμα και με την πάροδο του χρόνου τελικά η διατροφή του αποτελείται μόνο από τρόφιμα που θεωρούνται τα πιο υγιεινά και ασφαλή.
Τα άτομα αυτά συνήθως έχουν ιδιαίτερες και περίπλοκες συμπεριφορές κατανάλωσης (π.χ. κανόνες για τον συνδιασμό των τροφίμων ή για τις ώρες της ημέρας που μπορούν να γευματίσουν). Εκτός από τα ίδια τα γεύματα, αφιερώνεται επιπλέον χρόνος στην έρευνα, τη ζύγιση και τη μέτρηση τροφίμων και τον προγραμματισμό μελλοντικών γευμάτων.
Σύμφωνα με τον Bratman, οι άνθρωποι με ορθορεξία είναι περήφανοι για τη διατροφή τους και δεν θεωρούν τους εαυτούς τους άρρωστους.
Συνέπειες
Τα ορθορεξικά άτομα μπορεί να παρουσιάσουν θρεπτικές ανεπάρκειες εξαιτίας της παράλειψης ολόκληρων ομάδων τροφίμων και υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό το είδος διατροφικού εξτρεμισμού μπορεί να οδηγήσει στις ίδιες ιατρικές επιπλοκές που βλέπουμε στη σοβαρή ανορεξία: οστεοπενία, αναιμία, υπονατριαιμία, μεταβολική οξέωση και βραδυκαρδία.
Επιπλέον, εμφανίζουν έντονη απογοήτευση όταν οι διατροφικές πρακτικές τους διαταράσσονται και ενοχή όταν διαπράττουν παραβιάσεις στη διατροφή τους. Οι διατροφικές παραβιάσεις μπορεί να προκαλέσουν την επιθυμία για αυτοπειθαρχία, που εκδηλώνεται με ακόμη πιο αυστηρή δίαιτα ή με «αποτοξίνωση».
Επιπλέον, τα ορθορεξικά άτομα διατρέχουν τον κίνδυνο κοινωνικής απομόνωσης, καθώς πιστεύουν ότι μπορούν να διατηρήσουν μια υγιεινή διατροφή μόνο όταν είναι μόνοι ή σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον.
Θεραπεία
Για την αντιμετώπιση της ορθορεξίας απαιτείται μια διεπιστημονική ομάδα αποτελούμενη από ψυχοθεραπευτές και διαιτολόγους. Μια ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να αποτελεί τη βάση της θεραπείας. Το άτομο που πάσχει από ορθορεξία θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι έχει κάποιο πρόβλημα σχετικά με τη διατροφική του συμπεριφορά και να καταλάβει ότι η ποιότητα των τροφίμων που καταναλώνει δεν είναι ο μόνος παράγοντας που καθορίζει την υγεία του.
"Στο τέλος μου ήταν αδύνατο να ασκηθώ περισσότερο ή να τρώω λιγότερο. Ήταν αδύνατο να κάνω περισσότερο εμετό ή να αισθανθώ χειρότερα. Τα πάντα μου προκαλούσαν άγχος. Δεν μπορούσα να ασκηθώ για να αφαιρέσω το άγχος. Είχα τρομερό πόνο και ένιωθα χάλια. Ταυτόχρονα, ένιωθα ότι αν δεν ασκούμουν, θα πέθαινα. Τότε θα έπρεπε να αυτοκτονήσω." (von Wachenfeldt, 2010) δημοσιευμένο σε Σουδική εφημερίδα
-Από άτομο που θεωρήθηκε ότι έχει ορθορεξία
Φιλίππου Ανδρονίκη,
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Βιβλιογραφία
- Linn Håman, Natalie Barker-Ruchti, Göran Patriksson, Eva-Carin Lindgren. Orthorexia nervosa: An integrative literature review of a lifestyle syndrome. Int J Qual Stud Health Well-being. 2015; 10: 10.3402/qhw.v10.26799.
- Koven NS, Abry AW. The clinical basis of orthorexia nervosa: emerging perspectives. Neuropsychiatr Dis Treat. 2015 Feb 18;11:385-94.
- Olejniczak D, Bugajec D, Panczyk M, Brytek-Matera A, Religioni U, et al. Analysis concerning nutritional behaviors in the context of the risk of orthorexia. Neuropsychiatr Dis Treat. 2017 Feb 21;13:543-550.
Nευρική ορθορεξία είναι ο όρος που για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε το 1997 από τους Bratman και Knight για την περιγραφή μιας παθολογικής εμμονής με τη σωστή διατροφή. Χαρακτηρίζεται από περιοριστική διατροφή και αυστηρή αποφυγή τροφών που θεωρούνται ανθυγιεινές. Παρόλο που προκαλείται από την επιθυμία για επίτευξη βέλτιστης υγείας, η ορθορεξία μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές ανεπάρκειες, ιατρικές επιπλοκές και κακή ποιότητα ζωής.
Επιπολασμός
Ο επιπολασμός της ορθορεξίας φαίνεται να είναι υψηλότερος μεταξύ των αυστηρών χορτοφάγων (vegan), φρουτοφάγων (fruitarians) ή ωμοφάγων (raw foodists), καθώς και μεταξύ των ατόμων που προσπαθούν να χάσουν βάρος ή να διατηρήσουν μια λεπτή φιγούρα. Επιπλέον, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες, άνθρωποι οι οποίοι έχουν προηγουμένως διαγνωστεί με κάποια διατροφική διαταραχή και άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) εκτός των φυσιολογικών ορίων, τείνουν συχνότερα να αναπτύξουν ορθορεξία.
Συμπτώματα
Η εμμονή με τα τρόφιμα και το φαγητό είναι από τα κύρια στοιχεία της ορθορεξίας. Τα άτομα με ορθορεξία συνήθως ανησυχούν για την ποιότητα, και όχι τόσο για την ποσότητα στη διατροφή τους και αφιερώνουν σημαντικό χρόνο στην εξέταση της προέλευσης των τροφίμων. Για παράδειγμα, εάν τα λαχανικά έχουν εκτεθεί σε φυτοφάρμακα, εάν τα γαλακτοκομικά προϊόντα προέρχονται από αγελάδες στις οποίες έχουν χορηγηθεί ορμόνες, εάν τα τρόφιμα περιέχουν καρκινογόνες ενώσεις από πλαστικές ύλες, εάν οι ετικέτες παρέχουν επαρκείς πληροφορίες κτλ.
Η τροποποίηση της διατροφής στα άτομα με ορθορεξία συχνά προκαλείται από την επιθυμία να βελτιωθεί η φυσική κατάσταση ή να αποφευχθούν χρόνιες ασθένειες. Στην αρχή, το άτομο μειώνει ή αποφεύγει την κατανάλωση προϊόντων που θεωρούνται ανθυγιεινά ή επιβλαβή για το ανθρώπινο σώμα και με την πάροδο του χρόνου τελικά η διατροφή του αποτελείται μόνο από τρόφιμα που θεωρούνται τα πιο υγιεινά και ασφαλή.
Τα άτομα αυτά συνήθως έχουν ιδιαίτερες και περίπλοκες συμπεριφορές κατανάλωσης (π.χ. κανόνες για τον συνδιασμό των τροφίμων ή για τις ώρες της ημέρας που μπορούν να γευματίσουν). Εκτός από τα ίδια τα γεύματα, αφιερώνεται επιπλέον χρόνος στην έρευνα, τη ζύγιση και τη μέτρηση τροφίμων και τον προγραμματισμό μελλοντικών γευμάτων.
Σύμφωνα με τον Bratman, οι άνθρωποι με ορθορεξία είναι περήφανοι για τη διατροφή τους και δεν θεωρούν τους εαυτούς τους άρρωστους.
Συνέπειες
Τα ορθορεξικά άτομα μπορεί να παρουσιάσουν θρεπτικές ανεπάρκειες εξαιτίας της παράλειψης ολόκληρων ομάδων τροφίμων και υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό το είδος διατροφικού εξτρεμισμού μπορεί να οδηγήσει στις ίδιες ιατρικές επιπλοκές που βλέπουμε στη σοβαρή ανορεξία: οστεοπενία, αναιμία, υπονατριαιμία, μεταβολική οξέωση και βραδυκαρδία.
Επιπλέον, εμφανίζουν έντονη απογοήτευση όταν οι διατροφικές πρακτικές τους διαταράσσονται και ενοχή όταν διαπράττουν παραβιάσεις στη διατροφή τους. Οι διατροφικές παραβιάσεις μπορεί να προκαλέσουν την επιθυμία για αυτοπειθαρχία, που εκδηλώνεται με ακόμη πιο αυστηρή δίαιτα ή με «αποτοξίνωση».
Επιπλέον, τα ορθορεξικά άτομα διατρέχουν τον κίνδυνο κοινωνικής απομόνωσης, καθώς πιστεύουν ότι μπορούν να διατηρήσουν μια υγιεινή διατροφή μόνο όταν είναι μόνοι ή σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον.
Θεραπεία
Για την αντιμετώπιση της ορθορεξίας απαιτείται μια διεπιστημονική ομάδα αποτελούμενη από ψυχοθεραπευτές και διαιτολόγους. Μια ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να αποτελεί τη βάση της θεραπείας. Το άτομο που πάσχει από ορθορεξία θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι έχει κάποιο πρόβλημα σχετικά με τη διατροφική του συμπεριφορά και να καταλάβει ότι η ποιότητα των τροφίμων που καταναλώνει δεν είναι ο μόνος παράγοντας που καθορίζει την υγεία του.
"Στο τέλος μου ήταν αδύνατο να ασκηθώ περισσότερο ή να τρώω λιγότερο. Ήταν αδύνατο να κάνω περισσότερο εμετό ή να αισθανθώ χειρότερα. Τα πάντα μου προκαλούσαν άγχος. Δεν μπορούσα να ασκηθώ για να αφαιρέσω το άγχος. Είχα τρομερό πόνο και ένιωθα χάλια. Ταυτόχρονα, ένιωθα ότι αν δεν ασκούμουν, θα πέθαινα. Τότε θα έπρεπε να αυτοκτονήσω." (von Wachenfeldt, 2010) δημοσιευμένο σε Σουδική εφημερίδα
-Από άτομο που θεωρήθηκε ότι έχει ορθορεξία
Φιλίππου Ανδρονίκη,
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Βιβλιογραφία
- Linn Håman, Natalie Barker-Ruchti, Göran Patriksson, Eva-Carin Lindgren. Orthorexia nervosa: An integrative literature review of a lifestyle syndrome. Int J Qual Stud Health Well-being. 2015; 10: 10.3402/qhw.v10.26799.
- Koven NS, Abry AW. The clinical basis of orthorexia nervosa: emerging perspectives. Neuropsychiatr Dis Treat. 2015 Feb 18;11:385-94.
- Olejniczak D, Bugajec D, Panczyk M, Brytek-Matera A, Religioni U, et al. Analysis concerning nutritional behaviors in the context of the risk of orthorexia. Neuropsychiatr Dis Treat. 2017 Feb 21;13:543-550.