Ο Ψευδάργυρος στον Ανθρώπινο Οργανισμό

2016-11-04 09:29

    Ο ψευδάργυρος (Zn) αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιχνοστοιχεία που βρίσκονται στο ανθρώπινο σώμα, καθώς συνιστά συστατικό ή ενεργοποιητή διαφόρων ενζύμων και μεταγραφικών παραγόντων και συμμετέχει σε περισσότερες από 300¹ ενζυματικές αντιδράσεις. Επιπλέον, είναι απαραίτητος για την φυσιολογική ανάπτυξη και διατήρηση της υγείας του οργανισμού.

Οι κυριότερες λειτουργίες του Ψευδαργύρου

• Άμυνα του οργανισμού και επούλωση τραυμάτων – Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για την φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. ²
• Συμμετοχή στον κυτταρικό μεταβολισμό, όπώς και στον πολλαπλασιασμό και στην απόπτωση κυττάρων. ³
• Αποτελεί απαραίτητο συστατικό των πρωτεϊνών σχεδόν σε όλα τα σηματοδοτικά μονοπάτια. ⁴
• Είναι απαραίτητος για την αντίληψη της γεύσης και της όσφρησης.⁴
• Συμμετοχή στη σύνθεση γενετικού υλικού και στην πρωτεϊνοσύνθεση. ⁵
• Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και σε μέτριες συγκεντρώσεις μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες. ⁶
• Συμμετοχή στην Αναπαραγωγή - Παραγωγή σπέρματος και ανάπτυξη αναπαραγωγικών οργάνων.⁷

    Το ανθρώπινο σώμα περιέχει 2 - 4 g ψευδαργύρου. Μολονότι το μέταλλο αυτό βρίσκεται σε όλους τους ιστούς του σώματος, το 90% του ψευδαργύρου απαντάται στους μύες και τα οστά. Σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο ιστό, μεγαλύτερη ποσότητα συγκεντρώνεται στον προστάτη. ⁷

Πλούσιες πηγές

    Ο ψευδάργυρος απαντάται φυσικά σε ορισμένα τρόφιμα, τόσο φυτικής όσο και ζωικής προέλευσης, προστίθεται σε κάποια άλλα τρόφιμα και επιπλέον υπάρχει και σε μορφή συμπληρώματος. Οι πλουσιότερες πηγές του αποτελούν τρόφιμα που περιέχουν πρωτεΐνες όπως κρέας, ψάρι, θαλασσινά, πουλερικά, λαχανικά, σιτηρά και όσπρια⁹. Εξαιρετικές πηγές ψευδάργυρου αποτελούν τα μύδια και το μοσχαρίσιο κρέας.

    Η βιοδιαθεσιμότητα του ψευδαργύρου ποικίλλει και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το είδος του φαγητού και από τις αντιδράσεις με τα άλλα συστατικά. Για παράδειγμα, στις φυτικές πηγές είναι πολύ λιγότερο βιοδιαθέσιμος λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε φυτικό οξύ¹⁰, το οποίο δεσμεύει τον ψευδάργυρο.

Ανεπάρκεια Ψευδαργύρου

    Παρά το γεγονός ότι η ανεπάρκεια ψευδαργύρου θεωρούνταν ως μια σπάνια κατάσταση, υπολογίζεται ότι προσβάλει πάνω από το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού⁴. Μάλιστα, η ανεπάρκεια ψευδαργύρου, μαζί με αυτή της βιταμίνης Α είναι από τους κυρίαρχους παράγοντες κινδύνου για δυσθρεψία³.

    Οι συνέπειες από ανεπάρκεια ψευδαργύρου περιλαμβάνουν αυξημένη επιρρέπεια σε λοιμώξεις, υπογοναδισμό, απώλεια βάρους, ελαττωμένη ανάπτυξη, δερματίτιδα, αλωπεκία, και καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων, αλλά και σοβαρές χρόνιες νόσους όπως σακχαρώδη διαβήτη, εγκεφαλικό επεισόδιο και αρτηριοσκλήρυνση¹¹.

Ευάλωτες ομάδες

    Οι ηλικιωμένοι έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ανεπάρκειας ψευδαργύρου, λόγω  μειωμένης απορρόφησης αυτού. Επιπλέον, οι χορτοφάγοι μπορεί επίσης να είναι σε κίνδυνο για ανεπάρκεια ψευδαργύρου¹⁰, διότι τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης είναι καλύτερες πηγές σε σύγκριση με τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης.

Τοξικότητα

Από την άλλη πλευρά, η κατανάλωση υψηλών επιπέδων ψευδαργύρου δύναται να προκαλέσει μια ομάδα συμπτωμάτων, μεταξύ των οποίων πυρετό, ναυτία, έμετο, διάρροια και νεφρική ανεπάρκεια.¹²

Φιλίππου Ανδρονίκη
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Βιβλιογραφία

1. Stefanidou M, Maravelias C, Dona A, Spiliopoulou C. Zinc: a multipurpose trace element. Arch Toxicol. 2006;80(1):1–9.
2. Walker CF, Black RE. Zinc and the risk for infectious disease. Ann Rev Nutr 2004;24:255–275.
3. Bonaventura P, Benedetti G, Albarède  F, Miossec P. Zinc and its role in immunity and inflammation. Autoimmun Rev. 2015 Apr;14(4):277-85. doi: 10.1016/j.autrev.2014.11.008. Epub 2014 Nov 24.
4. Maret W, Sandstead HH. Zinc requirements and the risks and benefits of zinc supplementation. J Trace Elem Med Biol. 2006;20(1):3–18.
5. Prasad AS. Zinc: an overview. Nutrition 1995;11:93–9.
6. Mara M Epstein, Julie L Kasperzyk, Ove Andren, et al. Dietary zinc and prostate cancer survival in a Swedish cohort Am J Clin Nutr. 2011 Mar; 93(3): 586-593.  Published online 2011 Jan 12. doi:Β 10.3945/ajcn.110.004804
7. Białek M, Zyska A. The biomedical role of zinc in the functioning of the human organism Pol J Public Health 2014;124(3): 160-163
8. United States Department of Agriculture (USDA). 2015-2020 Dietary Guidelines for Americans.https://fnic.nal.usda.gov/sites/fnic.nal.usda.gov/files/uploads/recommended_intakes_individuals.pdf (Accessed at 24^th October 2016)
9. Nutrients, Dietary Supplements, and Nutriceuticals Part of the series Nutrition and Health 2010. Scrimgeour AG, Condlin ML, Otieno L Bovill ME, Chapter 13. Zinc Intervention Strategies: Costs and Health Benefits pp 189-214
10. Ho E. Zinc deficiency, DNA damage and cancer risk. J Nutr Biochem. 2004 October; 15(10):572–8.
11. Chasapis C, Loutsidou A, Spiliopoulou C, Stefanidou M. Zinc and human health: an update. Arch Toxicol. 2012;86:521-34.
12. King JC, Cousins, RJ. Zinc. In: Shils ME, Shike M, Ross AC, Caballaro B, Cousins RJ, (eds.): Modern Nutrition in Health and Disease, 10th ed. Lippincott,Williams &Wilkins, Philadelphia, 2006.

1. Ο σίδηρος στον Ανθρώπινο Οργανισμό και στα Τρόφιμα
2. Το Σελήνιο στη Διατροφή μας

Πίσω