Παχυσαρκία: Μια Διαρκώς Αυξανόμενη Απειλή

2017-07-24 20:47

    Από το 1980 η παχυσαρκία έχει υπερδιπλασιαστεί σε παγκόσμιο επίπεδο και αποτελεί πλέον μια παγκόσμια επιδημία. Ειδικότερα, το 2014 το 60,5% των ατόμων άνω των 18 ετών στην Ελλάδα ήταν υπέρβαρα ή παχύσαρκα και φαίνεται πως η τάση είναι αυξητική. Οι κύριες αιτίες που συμβάλλουν στην εξάπλωση του φαινομένου αυτού είναι αφενός οι διατροφικές συνήθειες, που έχουν αλλάξει ριζικά στις σύγχρονες κοινωνίες αλλά και η εγκατάσταση ενός πιο καθιστικού τρόπου ζωής. Επειδή η παχυσαρκία κατατάσσεται πλέον ως πάθηση και απειλεί την υγεία, είναι αναγκαία η αναγνώριση και η αποτελεσματική αντιμετώπισή της. 

Πως ορίζεται η παχυσαρκία;

    Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) η παχυσαρκία είναι η πάθηση που προκαλείται από την υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα με αποτέλεσμα να οδηγεί σε προβλήματα υγείας. Στους ενήλικες η ύπαρξη της αξιολογείται από τον Δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), που υπολογίζεται από την διαίρεση του βάρους σε κιλά με το ύψος σε μέτρα υψωμένο στο τετράγωνο. Ένας ΔΜΣ μεταξύ 25 και 29,9 kg/m² κατατάσσεται στο υπέρβαρο, ενώ η παχυσαρκία ορίζεται ως ΔΜΣ ≥ 30 kg/m²

.

Που οφείλεται;

    Η παχυσαρκία οφείλεται στην ανισορροπία της ενέργειας που προσλαμβάνεται από τα τρόφιμα και της ενέργειας που δαπανάται μέσω του Βασικού μας Μεταβολισμού, της φυσικής μας δραστηριότητας και λιγότερο της πέψης και απορρόφησης των τροφίμων. Όταν η ενέργεια που καταναλώνουμε ξεπεράσει τις Ημερήσιες Θερμιδικές Ανάγκες μας, η περίσσεια μετατρέπεται σε τριγλυκερίδια και αποθηκεύεται στον λιπώδη ιστό.

Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός είναι η ελάχιστη απαιτούμενη ενέργεια για τη διατήρηση των ζωτικών λειτουργιών του οργανισμού (αναπνοή, λειτουργία της καρδιάς, μεταβολισμός των κυττάρων, κυκλοφορία του αίματος, διατήρηση της θερμοκρασίας κτλ). Ο Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία, τη σύσταση και το μέγεθος σώματος, αλλά και από την ύπαρξη εγκυμοσύνης, γενετικούς παράγοντες και από ορισμένες διαταραχές.

    Ωστόσο, αρκετοί είναι οι παράγοντες που διαδραματίζουν ρόλο στην ανάπτυξη παχυσαρκίας όπως συμπεριφοριστικοί και ψυχολογικοί. Σε μικρό αριθμό περιπτώσεων, η γενετική και ασθένειες όπως ο υποθυρεοειδισμός, η νόσος του Cushing, η κατάθλιψη και η χρήση φαρμάκων, όπως αντικαταθλιπτικά και αντισπασμωδικά είναι υπεύθυνα για τη συσσώρευση λίπους στο σώμα.

Ποιες είναι οι συνέπειες της παχυσαρκίας;

Νοσηρότητα. Οι επιπλοκές της παχυσαρκίας προκαλούνται είτε άμεσα, ή έμμεσα λόγω του καθιστικού τρόπου ζωής και της κακής διατροφής. Η παχυσαρκία είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αλλά και τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για χρόνιες νόσους όπως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, καρδιαγγειακά νοσήματακαι καρκίνος του μαστού και του παχέος εντέρου. Η ισχυρότερη σχέση είναι με τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Άλλες ασθένειες που αποδίδονται στην παχυσαρκία είναι η οστεοαρθρίτιδα, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η χολολιθίαση, η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος και η υπνική άπνοια.

Θνησιμότητα. Κατά μέσο όρο, η παχυσαρκία μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 6 - 7 έτη. Πιο συγκεκριμένα, ένας ΔΜΣ 30-35 μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 2-4 χρόνια, ενώ σοβαρή παχυσαρκία (ΔΜΣ > 40) μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 10 χρόνια.

Πως η διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία της παχυσαρκίας;

    Πολλές είναι οι μελέτες που δείχνουν ότι ανεξαρτήτως της σύστασης της δίαιτας, ο θερμιδικός περιορισμός συμβάλλει στην απώλεια βάρους και αυτό ενισχύεται σε συνδυασμό με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Η διαιτητική παρέμβαση θα πρέπει να είναι ισορροπημένη σε μακροθρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και μέταλλα. Το 50-55% των θερμίδων πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες, το 10-15% από πρωτεΐνες και το 30-35% από λίπη, εκ των οποίων λιγότερο από 10% να είναι κορεσμένα. Συστήνεται η σταδιακή απώλεια του περιττού βάρους (1% του Σωματικού Βάρους την εβδομάδα), ώστε να εξασφαλιστεί ότι χάνεται  κυρίως λίπος και όχι νερό, ηλεκτρολύτες και λειτουργικός ιστός. 

Φιλίππου Ανδρονίκη
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Βιβλιογραφία

1. Kwong Ming Fock, Joan Khoo. «Diet and exercise in management of obesity and overweight.» Journal of Gastroenterology and Hepatology, 2013: 59-63.
2. World Health Organization (WHO), Global Health Observatory data repository, Available at: https://apps.who.int/gho/data/node.main.A897A?lang=en

Πίσω