Πώς επηρεάζει η Σεροτονίνη την όρεξή μας;

2016-07-24 20:48

Τι είναι η σεροτονίνη;   

    Η σεροτονίνη (5-υδροξυλο-αμινοαιθυλο-ινδόλιο ή 5-HT) είναι μία χημική ουσία του ανθρώπινου σώματος η οποία λειτουργεί ως νευροδιαβιβαστής (μεταβιβάζει πληροφορίες από έναν νευρώνα στον επόμενο) αλλά κυκλοφορεί και σε ολόκληρο το σώμα ως ορμόνη.

  Πώς επηρεάζει τον οργανισμό μας;

    Έχει χαρακτηριστεί πολλάκις ως το μόριο της ευτυχίας και όχι άδικα. Επηρεάζει τόσο την διάθεση όσο και την όρεξη. Υψηλά επίπεδα σεροτονίνης στο αίμα συνδέονται με ασθένειες όπως η σχιζοφρένεια ενώ χαμηλά επίπεδα στο αίμα συνδέονται με ασθένειες όπως η κατάθλιψη. Συνδέεται όμως και με τις διαταραχές πρόσληψης τροφής (ψυχογενή ανορεξία¹ και νευρογενή βουλιμία²) στις οποίες συνήθως συνυπάρχει και η κατάθλιψη. Η σεροτονίνη και οι υποδοχείς της παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του οργανισμού καθώς το μόριο της βρίσκεται σε πολλά σημεία στο σώμα μας(π.χ. στο έντερο και στα αιμοπετάλια) ενώ καθοριστικό ρόλο παίζει η συγκέντρωση, ο τύπος και ο μηχανισμός δράσης των υποδοχέων.

 Πώς μπορούμε να αυξήσουμε τα επίπεδά της;

    Η σεροτονίνη παράγεται στον εγκέφαλο και έχει ως πρόδρομη ένωση την L-τρυπτοφάνη (απαραίτητο αμινοξύ). Η τρυπτοφάνη περιέχεται σε πολλά τρόφιμα όπως μαύρη σοκολάτα, ανανάς, μπανάνα, ακτινίδιο, δαμάσκηνα, ντομάτες, αβοκάντο ακτινίδιο, γκρέιπφρουτ, μαύρες ελιές, μπρόκολο, μελιτζάνες, σύκα, σπανάκι, κουνουπίδι αλλά και ξηρούς καρπούς (π.χ. καρύδια). Οπότε αν αυξήσουμε την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε τρυπτοφάνη μπορούμε να ενισχύσουμε την παραγωγή της στον εγκέφαλο. Υποστηρίζεται πως αυτός είναι και ο λόγος που αρκετοί , όταν η ψυχολογική τους διάθεση είναι πεσμένη, επιλέγουν να φάνε σοκολάτα (η οποία περιέχει και τρυπτοφάνη αλλά και σεροτονίνη³). Βέβαια πρέπει να σημειωθεί πως η σοκολάτα γάλακτος δεν ανεβάζει τα επίπεδα της σεροτονίνης γιατί οι πρωτεΐνες του γάλακτος ανταγωνίζονται την τρυπτοφάνη.  Σύμφωνα με έρευνες ένα γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες και χαμηλό σε πρωτεΐνες μπορεί να ανεβάσει αποτελεσματικά τα επίπεδα της σεροτονίνης στο αίμα και κατά συνέπεια στον εγκέφαλο⁵. Πιο αναλυτικά όταν καταναλώνουμε ένα τρόφιμο πλούσιο σε σάκχαρα (όπως η σοκολάτα που αναφέραμε προηγουμένως) προκαλείται έκκριση της ορμόνης ινσουλίνης από το πάγκρεας. Η ινσουλίνη με τη σειρά της προκαλεί την δέσμευση των μεγάλων ουδέτερων αμινοξέων [βαλίνη, τυροσίνη, φαινυλαλανίνη, λευκίνη, ισολευκίνη (LNAA)] από τα κύτταρα⁴. Η τρυπτοφάνη ανταγωνίζεται τα LNAA οπότε επωφελείται από την δράση της ινσουλίνης ενώ ταυτόχρονα η ίδια η τρυπτοφάνη  δεν δεσμεύεται από τα κύτταρα και ο λόγος τρυπτοφάνης/LNAA μικραίνει. Κατά συνέπεια η ποσότητα της τρυπτοφάνης που φτάνει στον εγκέφαλο αυξάνεται άρα και η παραγωγή και η απελευθέρωση της σεροτονίνης^1,4. Ακόμη  έχει παρατηρηθεί αύξηση των επιπέδων και από την κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων, νιασίνης (βιταμίνης Β3), πυριδοξίνης (βιταμίνη Β6)⁸, βιταμίνης Β12⁸, φολικού, βιταμίνης C, μαγνησίου, ψευδαργύρου και σιδήρου.

Υπερδοσολογία και Παρενέργειες

    Φαρμακευτικά σκευάσματα όπως η φλουοξετίνη⁶ αλλά και το αμινοξύ L-τρυπτοφάνη χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της παχυσαρκρίας (μειώνουν την όρεξη) και των διαταραχών πρόσληψης τροφής (καταπολεμά την κατάθλιψη), αντίστοιχα. Υπερβολική πρόσληψη συμπληρωμάτων σεροτονίνης (συνήθως τα βρίσκουμε με την υδρωξυλιωμένη μορφή της τρυπτοφάνης) και φαρμάκων της οικογένειας των SSRI (αντικαταθλιπτικά ή αντιβουλιμικά) οδηγούν στο λεγόμενο σεροτονινεργικό σύνδρομο (διάρροια, πονοκέφαλος, κούραση, πυρετός, τρόμος, αταξία, σύκχυση κλπ) το οποίο είναι άκρως επικίνδυνο για την υγεία και μπορεί να επιφέρει ακόμα και το θάνατο⁷.

Κούτριου Φανή, 

Διατολόγος - Διατροφολόγος        

 Βιβλιογραφία

1. Gauthier C, Hassler C, Mattar L, Launay JM, Callebert J, Steiger H, Melchior JC, Falissard B, Berthoz S, Mourier-Soleillant V, et al., Symptoms of depression and anxiety in anorexia nervosa: Links with plasma tryptophan and serotonin metabolism Psychoneuroendocrinology. 2014 Jan;39:170-8. doi: 10.1016/j.psyneuen.2013.09.009.

2. Tom Hildebrandt, Psy.D., Lauren Alfano, B.A., Michelle Tricamo, M.D., and Donald W. Pfaff. Conceptualizing the Role of Estrogens and Serotonin in the Development and Maintenance of Bulimia Nervosa Clin Psychol Rev. Author manuscript; available in PMC 2011 Aug 1.Published in final edited form as:Clin Psychol Rev. 2010 Aug; 30(6): 655–668.Published online 2010 May 31. doi:  10.1016/j.cpr.2010.04.011

3. Guillén-Casla V, Rosales-Conrado N, León-González ME, Pérez-Arribas LV, Polo-Díez LM. Determination of serotonin and its precursors in chocolate samples by capillary liquid chromatography with mass spectrometry detection. J Chromatogr A. 2012 Apr 6;1232:158-65. doi: 10.1016/j.chroma.2011.11.037.

4. Gupta D, Kurhe Y, Radhakrishnan M Antidepressant effects of insulin in streptozotocin induced diabetic mice: Modulation of brain serotonin system Physiol Behav. 2014 Apr 22;129:73-8. doi: 10.1016/j.physbeh.2014.02.036.

5. Choi S, Disilvio B, Fernstrom MH, Fernstrom JD. Meal ingestion, amino acids and brain neurotransmitters: effects of dietary protein source on serotonin and catecholamine synthesis rates. Physiol Behav. 2009 Aug 4;98(1-2):156-62. doi: 10.1016/j.physbeh.2009.05.004.

6. Δ. Πανίδης Δ. Φλωράκης Ά. Καρκανάκη Α. Πιούκα Δ. Χατζηδημητρίου Η. Κατσίκης Παχυσαρκία ΙII: πρόληψη και θεραπευτική αντιμετώπιση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ 22(4):155-166, 2010

7. Régis Bédry,  Estelle Sudre, Le syndrome sérotoninergique, Serotonin syndrome Le Praticien en Le Praticien en Anesthésie Réanimation, 3 (4): 278–282. September 2009

8. Kathleen Mikkelsen, Lily Stojanovska, Monica Prakash, Vasso Apostolopoulos, The effects of vitamin B on the immune/cytokine network and their involvement in depression, Maturitas, Available online 19 November 2016

Πίσω