Πόσο Αποτελεσματικές είναι τελικά οι Δίαιτες Χαμηλές σε Υδατάνθρακες;

2018-07-24 00:00

    Από το 1980 η παχυσαρκία έχει υπερδιπλασιαστεί σε παγκόσμιο επίπεδο, με αποτέλεσμα να εντείνεται η αναζήτηση μιας αποτελεσματικής δίαιτας απώλειας βάρους. Έτσι αναδείχθηκαν διάφορες δίαιτες, όπως η δίαιτα Atkins, τα βιβλία της οποίας πούλησαν πάνω από 45 εκατομμύρια αντίτυπα σε πάνω από 40 χρόνια, αλλά και η δίαιτα Dukan. Το κοινό τους στοιχείο αποτελεί η χαμηλή περιεκτικότητά τους σε υδατάνθρακες.

    Οι χαμηλές σε υδατάνθρακες δίαιτες (LCD) αν και ιδιαίτερα δημοφιλείς στις ημέρες μας, δεν αποτελούν μια καινούρια τάση. Ήδη από το 1825, ο Jean Brillat-Savarin δημοσίευσε τη Φυσιολογία της γεύσης, στην οποία πρόσφερε μια λύση για την παχυσαρκία προτείνοντας τον περιορισμό των τροφίμων που περιείχαν άμυλο ή αλεύρι [3]. Επιπλέον, στη δεκαετία του 1860, όταν ο William Banting ισχυρίστηκε ότι έχασε 21 κιλά χωρίς το αίσθημα πείνας οι δίαιτες αυτές έλαβαν ιδιαίτερη δημοσιότητα [1], ενώ από το 1920 χρησιμοποιούνται στην ιατρική κετογονικές δίαιτες για την αντιμετώπιση της επιληψίας, που μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις καθιστούν δυνατή την διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής.

    Οι δίαιτες αυτές έρχονται σε αντίθεση με τις παγκόσμιες διατροφικές συστάσεις και χαρακτηρίζονται από μία μείωση των υδατανθράκων (συνήθως σε λιγότερο από 50 g / ημέρα ενώ οι συστάσεις προτείνουν μια ελάχιστη ημερήσια πρόσληψη της τάξης των 120 g υδατανανθράκων ανά ημέρα) εστιάζοντας κύρια σε τρόφιμα υψηλά σε λίπη και πρωτεΐνη, ενώ υπόσχονται γρήγορη απώλεια βάρους και μείωση της όρεξης.

Απώλεια βάρους

Είναι αδιάσειστα τα δεδομένα που υπογραμμίζουν την αποτελεσματικότητα των LCD στην απώλεια βάρους. Που οφείλεται λοιπόν η απώλεια βάρους στις δίαιτες αυτές;

    Αρχικά, αν και έχει επικρατήσει ο 1^ος νόμος της θερμοδυναμικής, δηλαδή η αρχή διατήρησης ενέργειας ως η βάση για την απώλεια βάρους, έχει προταθεί ότι ο ανθρώπινος μεταβολισμός είναι πολύ πιο περίπλοκος από μια απλοϊκή εξίσωση ενεργειακής ισορροπίας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι LCD υπερτερούν ως προς κάποιους μεταβολικούς ή ορμονικούς παράγοντες, κύρια λόγω αυξημένης θερμογένεσης.[3]  Παρόλα αυτά, πολύ συχνό είναι το φαινόμενο γιο-γιο, η επαναπρόσληψη δηλαδή του χαμένου βάρους σε μικρό χρονικό διάστημα από τον τερματισμό της δίαιτας. Ο κύριος λόγος που τέτοιες δίαιτες αποτυγχάνουν είναι ότι δεν αντιμετωπίζουν τις βαθύτερες αιτίες της παχυσαρκίας, ούτε διδάσκουν υγιείς διατροφικές συνήθειες εφ όρου ζωής.

Επιδράσεις στην Υγεία

    Κατά την έναρξη LCD τα πιο συχνά συμπτώματα αποτελούν ο πονοκέφαλος και η δυσκοιλιότητα, εξαιτίας της ελάχιστης κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών και προϊόντων ολικής άλεσης. [1] Έχουν διατυπωθεί ανησυχίες για την επίδραση στην λειτουργία των νεφρών, που όμως διαψεύθηκαν, διότι η LCD δεν συνεπάγεται απαραίτητα υψηλή πρόσληψη πρωτεϊνών. Στην πραγματικότητα, οι βελτιώσεις στην υπέρταση που επιτυγχάνονται μπορεί να βοηθήσουν στην προστασία της νεφρικής λειτουργίας. [3] Επιπροσθέτως, αν και ασυνήθιστο, έχουν καταγραφεί κρούσματα κετοξέωσης, όταν ένας προηγουμένως υγιής ασθενής ο οποίος μετά από 2 μέρες έναρξης της δίαιτας Ducan εμφάνισε παρενέργειες μεταξύ των οποίων ανεξέλεγκτη ναυτία και έμετο. [2]

Συμπερασματικά, η βιβλιογραφία αναδεικνύει ότι οι δίαιτες αυτές είναι τουλάχιστον τόσο αποτελεσματικές όσο και οι άλλες δίαιτες όσον αφορά την απώλεια βάρους. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι οι δίαιτες αυτές είναι πιο καλές συγκριτικά με άλλες στην διατήρηση βάρους. Τα άτομα που θέλουν να δοκιμάσουν αυτές τις δίαιτες θα πρέπει να ενημερώνονται ότι οι LCD φαίνεται να είναι ασφαλείς για βραχυπρόθεσμη χρήση (μέχρι 6 μήνες), για όσο διάστημα δηλαδή εμφανίζεται απώλεια βάρους. Επιστημονικά, η τρέχουσα σύσταση για τα άτομα που θέλουν να χάσουν βάρος και να το διατηρήσουν είναι μια σταθερή διατροφή μειωμένη σε θερμίδες και λίπος, σε συνδυασμό με σωματική δραστηριότητα.

    Να σημειωθεί επιπλέον ότι οι LCD αντενδείκνυνται σε ασθενείς με ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη, ανωμαλίες του θυρεοειδούς, εγγενή νοσήματα του μεταβολισμού, υπογλυκαιμία, άτομα υπό αγωγή κορτικοστεροειδών, με ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, και σε άτομα που καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ ή ασπιρίνης.

Φιλίππου Ανδρονίκη    

Διαιτολόγος - Διατροφόλογος                                                                                                                 

Βιβλιογραφία

1. Astrup, Α, Τ Μ Larsen, and Α Harper. “Atkins and other low-carbohydrate diets: hoax or an effective tool for weight loss?” Lancet, 2004: 897–99.
2. Freeman, T F, B Willis, and D M Krywko. “ACUTE INTRACTABLE VOMITING AND SEVERE KETOACIDOSIS SECONDARY TO THE DUKAN DIET.” The Journal of Emergency Medicine, 2014: e109–e112.
3. Hite, A H, V G Berkowitz, and K Berkowitz. “Low-Carbohydrate Diet Review: Shifting the Paradigm.” Nutrition in Clinical Practice, 2011: 300-308.

Πίσω