Βιταμίνη C και Εγκέφαλος: Το σκεπτικό για τη χρήση της ενάντια στην εξασθένηση των νοητικών λειτουργιών
2015-05-24 20:22
Το ασκορβικό οξύ (ή αλλιώς Βιταμίνη C) είναι ένα αξιόλογο υδατοδιαλυτό αντιοξειδωτικό που συγκεντρώνεται κυρίως στα εσπεριδοειδή, στις φράουλες και στα λαχανικά (π.χ. σπανάκι και μπρόκολο) και βρίσκεται σε πολλά σκευάσματα συμπληρωμάτων. Η επαρκής λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού γενικότερα, αλλά ιδίως του εγκεφάλου, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την Βιταμίνη C. Οι άνθρωποι εξαρτώνται πλήρως από τις διαιτητικές πηγές, λόγω της εξελικτικής διαδικασίας η οποία μας άφησε ένα γονίδιο ανίκανο για την παραγωγή του ενζύμου της οξειδάσης της γουλονολακτόνης, που απαιτείται για την παραγωγή της Βιταμίνης C από τη γλυκόζη. Έτσι, οι άνθρωποι χρειάζονται μια συνεχή πρόσληψη αυτής της βιταμίνης από τη διατροφή. Η βιταμίνη C είναι το πιο ισχυρό υδατοδιαλυτό αντιοξειδωτικό του οργανισμού. Αποτελεί την πρώτη γραμμή της αντιοξειδωτικής άμυνας κάτω από πολλά είδη οξειδωτικών συνθηκών. Ως αντιοξειδωτικό, επίσης παρέχει προστασία έναντι του οξειδωτικού στρες.
Αρκετές παθολογικές διαδικασίες μπορεί να περιλαμβάνουν την παραγωγή ελευθέρων ριζών, την αντιοξειδωτική εξάντληση, συμπεριλαμβανομένων της καρδιαγγειακής νόσου και τις γνωστικές βλάβες που εμφανίζονται στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας (άνοια τύπου Alzheimer). Η άνοια, με την πιο διαδεδομένη μορφή της, τη νόσο του Alzheimer (AD), χαρακτηρίζεται από ύπουλο προοδευτικό χαρακτήρα, που συνήθως ξεκινά με ελλείμματα μνήμης που ακολουθούνται από διαταραχές σε άλλους γνωστικούς τομείς, που φθάνουν τελικά σε ένα επίπεδο με επιπτώσεις στις λειτουργίες της καθημερινής ζωής των ασθενών.
Διαιτητική πρόσληψη ασκορβικού οξέος, Νοητική ικανότητα και Νόσος Alzheimer (AD)
Μια πρώιμη μελέτη φάνηκε πολύ ελπιδοφόρα καθώς (Chicago Health Aging Project (CHAP)) έδειξε ότι κανένας από τους 633 > 65 ετών, χωρίς άνοια συμμετέχοντες που έπαιρναν συμπληρωματικά βιταμίνη C, δεν ανέπτυξε AD κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης (μέση τιμή 4 χρόνια). Η μελέτη των διατροφικών προσλήψεων στην ίδια ομάδα δεν υποστήριξε την ίδια προστατευτική επίδραση της βιταμίνης C. Ενδεχομένως, τα διατροφικά επίπεδα που προσλαμβάνονται να είναι ανεπαρκή για την προστατευτική δράση και τα συμπληρώματα να είναι απαραίτητα για τη διατήρηση των βέλτιστων επίπεδων. Σε καμία περίπτωση δεν αναφέρονται τα επίπεδα ασκορβικού οξέος του αίματος και ως εκ τούτου είναι δύσκολο να προσδιορισθεί με ακρίβεια η κατάσταση της βιταμίνης σε διαφορετικούς πληθυσμούς.
Μια πιο σύνθετη εικόνα των ανεπιθύμητων παρενεργειών αναφέρθηκε στη Honolulu Asia Aging Study η οποία περιλάμβανε άνδρες ηλικίας 71 έως 93 ετών. Σε νοητικά υγιή άτομα, η πρόσληψη βιταμίνης C συσχετίστηκε με μεγαλύτερη πιθανότητα ενίσχυσης της γνωστικής λειτουργίας. Η υψηλή πρόσληψη βιταμίνης C και Ε συσχετίστηκαν με χαμηλότερη πιθανότητα για αγγειακή άνοια. Αντίθετα, δεν υπήρχε καμία σχέση μεταξύ της διάγνωσης AD και της πρόσληψης βιταμίνης C.
Ευρήματα από την Cache County Study δείχνουν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Ε και C μπορεί να έχουν κάποια συνεργική επίδραση στη μείωση του κινδύνου για την AD, αλλά η βιταμίνη C από μόνη της δεν μειώνει τον κίνδυνο για AD. Αυτοαναφερόμενες προσλήψεις με τη χρήση ερωτηματολογίων και τηλεφωνικές εκτιμήσεις της γνωστικής ικανότητας χρησιμοποιήθηκαν στην πολύ μεγάλη ομάδα των σχεδόν 15.000 γυναικών στη Nurses Health Study. Δεν βρέθηκαν σαφείς συσχετίσεις μεταξύ της βιταμίνης C και της γνωστικής ικανότητας σε αυτή την ομάδα.
Ίσως ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αποτελέσματα ήρθαν από τη Rotterdam Scan Study. Αυτή η μελέτη ανέφερε ότι το 18% είχε μειωμένο σχετικό κίνδυνο για ανάπτυξη AD με υψηλότερη πρόσληψη βιταμίνης C. Πιο αποκαλυπτικό ήταν ότι οι πιο δραματικές προστατευτικές επιδράσεις παρατηρήθηκαν σε καπνιστές. Το κάπνισμα οδηγεί σε ταχεία εξάντληση της βιταμίνης C στο πλάσμα παράλληλα με τις επιπλέον ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που δημιουργούνται μετά την εισπνοή του καπνού.
Εάν η ανεπάρκεια βιταμίνης C είναι πραγματικά ένας βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη της AD, τότε αναμένεται ότι οι πληθυσμοί με τις χαμηλότερες προσλήψεις να είναι πιο επιρρεπείς στην ανάπτυξη της άνοιας, ή να ακολουθούν μια ταχύτερη πορεία επιδείνωσης της νόσου μόλις αυτή διαγνωστεί. Οι περισσότερες έρευνες έχουν χιλιάδες συμμετέχοντες. Από την άλλη πλευρά, η εξάρτηση των αποτελεσμάτων από τα ερωτηματολόγια διατροφικής πρόσληψης μπορεί να είναι προβληματική, ιδιαίτερα σε μια μελέτη γνωστικής ικανότητας όπου η αξιοπιστία μπορεί να επηρεαστεί έντονα ακόμη και από ήπιες αλλαγές στην ικανότητα ανάκλησης.
Καραμπάση Θάλεια
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Βιβλιογραφία
Devore, E.E., J.H. Kang, M.J. Stampfer, και F. Grodstein. «The association of antioxidants and cognition in the Nurses' Health Study.» Am. J. Epidemiol., 2013.
Engelhart, M.J., και συν. «Dietary intake of antioxidants and risk of Alzheimer disease.» JAMA, 2002.
Gray, S.L., και συν. «Antioxidant vitamin supplement use and risk of dementia or Alzheimer’s disease in older adults.» J. Am. Geriatr. Soc, 2008.
Luchsinger, J.A., M.X. Tang, S. Shea, και R Mayeux. «Antioxidant vitamin intake and risk of Alzheimer disease.» Arch. Neurol, 2003.
Masaki, K.H., και συν. «Association of vitamin E and C supplement use with cognitive function and dementia in elderly men.» Neurology, 2000.
Morris, M.C., και συν. «Dietary intake of antioxidant nutrients and the risk of incident Alzheimer disease in a biracial community study.» JAMA, 2002.
Morris, M.C., και συν. «Vitamin E and vitamin C supplement use and risk of incident Alzheimer disease.» Alzheimer Dis.Assoc. Disord, 1998.
Nishikimi M., Fukuyama R., Minoshima S., Yagi, K. «Cloning and chromosomal mapping of the human nonfunctional gene for L-gulono-gamma-lactone oxidase, the enzyme for L-ascorbic acid biosynthesis missing in man.» J. Biol. Chem, 1994.
Zandi, P.P., και συν. «Reduced risk of Alzheimer disease in users of antioxidant vitamin supplements: the Cache County Study.» Arch. Neurol, 2004.